Enerji verimliliği ile ilgili yaklaşık tüm alanların meslek odamızın uzmanlık alanları tarafından kapsanması ve bu tür çalışmaların ülkemiz ve dünya boyutunda kamu çıkarını ilgilendirmesi nedeni ile MMO, Enerji Verimliliği Yasası'nın ilk tasarı çalışmalarından itibaren sürece aktif katılım ve katkı sağlayarak, hazırlık süreçlerinin her aşamasında üyelerinin bilgi ve deneyimlerini tasarıya yansıtmaya çalışmıştır.

I- GİRİŞ

Ülkemizde enerji fiyatlarının kontrolü, dışa bağımlılığın azaltılması, sürdürülebilir enerjinin sağlanması, gelişmiş ülkelere kıyasla yüksek enerji yoğunluğu değerleri ile çevre ve doğal kaynakların korunması yönleriyle enerjinin verimli kullanımı büyük önem kazanmıştır. Ayrıca ülkemize sanayileşme faaliyetlerine ve nüfusa bağlı olarak enerji talebinin yükselişine paralel olarak konunun önemi her geçen gün daha da artmaktadır.

Bu gerçekler, TMMOB'ye bağlı Odalarımız ve üniversiteler tarafından yıllardır gerçekleştirilen kongre ve sempozyumlarda dile getirilmiş ve enerji verimliliğinin arttırılması ile ülkemizdeki yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasının teşvik edilmesine ilişkin yasal düzenleme gereksinimine işaret edilmiştir.

Bilindiği üzere 4 yıl öncesinden başlayan EİE (Elektrik İşleri Etüt İdaresi) tarafından yürütülen Enerji Verimliliği Yasası ve ikincil mevzuat hazırlık sürecinin her aşamasında Odamız görüş ve önerileri ile katkıda bulunmaya çalışmıştır.

Odamızın gerçekleştirdiği önerilerinin bir bölümü mevzuata yansımasa da çerçeve niteliği ile kanun bu haliyle de Türkiye için önemli bir başlangıç ifade etmekte ve enerji verimliliğinde yeni bir sayfa açmaktadır. İkincil mevzuatın hazırlanması aşamasında da mesleğimizin uzmanlık alanına giren yönetmeliklerin oluşturulmasında Odamız katkı ve katılım sağlamış, Performans Değerlendirme Metodu oluşturulması konusunda bir çalışma gerçekleştirmiştir. Yasa ve bağlı mevzuat ile hedeflenen bütünsel uygulamaların yerine getirilmesinde ülke ve kamu çıkarının esas alınması hedefi ile, uygulamaların verimli olarak yaşama geçirilmesi için, bazı esasların gözardı edilmemesi, gerektiğinde ek mevzuat veya yeniden düzenlemelerle düzeltme ve gelişmelerin sağlanması hedeflenmelidir.

Bu bildiride anılan yasa kapsamında oluşturulan ikincil mevzuatın getirdiği uygulamalar konusunda Makina Mühendisleri Odasının görüş ve değerlendirmelerine yer verilmesi amaçlanmıştır.

II- 5627 SAYILI KANUN KAPSAMINDA YAYINLANAN İKİNCİL MEVZUAT

Yasada yönetmeliklerle düzenleneceği belirtilen konularla ilgili düzenlemelerin büyük bir kısmı bugün itibarıyla yayınlanmış bulunmaktadır.

Binalardaki uygulamaları da içeren; Merkezi Isıtma ve Sıcak Su Sistemlerinde Isınma Ve Sıcak Su Giderlerinin Paylaştırılmasına İlişkin Yönetmelik, 14 Nisan 2008 tarihinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı) tarafından, yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yine binalarda ve Sanayide enerji verimliliği uygulamalarını içeren, Eenrji Kaynakalrının ve Enerjinin Kullanımında verimliliğin Arttırılmaına Dair Yönetmelik,  Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı tarafından 25 Ekim 2008 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 5 Aralık 2008 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Ayrıca Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 9 Haziran 2008 tarihinde Ulaştırma Bakanlığı tarafından yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmeliklerin hazırlanma aşamasında da odamız ilgili kurumlarla işbirliği içerisinde olarak çalışmalara önemli katkılar koymuştur.

III- YÖNETMELİKLERİN UYGULANMASI

Yasada çizilen çerçevenin uygulamalarına yönelik hazırlanan yönetmeliklerde henüz birçok konu uygulama anlamında somutlanmamıştır. Örneğin Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, somut yaptırımlar tanımlanmaktan daha çok genel ilkeleri temenni şeklinde veren bir metin niteliğindedir.

Bina sektörüne yönelik olarak çıkarılan bu yönetmeliklerin uygulamaya başlaması ile yapı sektöründeki uygulamalarda yeni bir sayfa açılmış olacaktır. Ancak kamu yararınını esas alan uygulamaların yaşama geçirilmesini sağlayacak bir sistem kurulması zaman alacaktır.

Bu yönetmeliklerde yeterince netleştirilmeyen, ancak uygulamalarda üzerinde önemle durulması gerektiğine inandığımız esaslar aşağıda belirtilmiştir.

1- Enerji Verimliliği ile ilgili tüm çalışmaları mühendisler tarafından yürütülmeli ve denetlenmelidir. Mühendis olmayan kişilerin bu çalışmalarda görev alması beklenen yararın sağlanamaması sonucunu doğuracaktır.

2- Binalarda Enerji Kimlik Belgesi mekanik tesisat uzmanı makina mühendisleri tarafından düzenlenmelidir.

3- Enerji Kimlik Belgesi'ndeki bulunması gereken değerlerin hesaplanması için gerekli metodoloji çalışması bir an önce tamamlanarak, yönetmeliğin eki olarak yürürlüğe girmesi gerekmektedir.

4- Enerji verimliliği çalışmaları kamu çıkarını ilgilendirdiğinden, kamu denetimi gerektiren bir konudur. Bu denetimlerin meslek odaları ile birlikte yapılması gerekmektedir. 

5- Isıtma amaçlı kazanların ve klima sistemlerinin enerji verimliliği açısından periyodik kontrollarının ve bakımlarının kimler tarafından ve hangi prosedürle yapılacağı tanımlanmalıdır.

6- Tüm bu cihazları kullanan ve bakımını yapan teknik personelin eğitilmesi ve belgelendirilmesi gereklidir, bu eğitim ve belgelendirmelerin nasıl ve kimler tarafından yapılacağı açıkça tanımlanmalıdır. 

7- Enerji Yöneticisi ve Etüt eğitimlerini verecek kuruluşların yetkilendirilmesinde gerekli altyapı ve kriterler açıkça tanımlanarak yetkilendirme için titizlikle uygulanmalı ve denetimlere önem verilerek eğitim kalitesinin yüksek tutulması sağlanmalıdır.

Binalarda enerji yöneticisi olarak görev yapacak uzman makina mühendislerinin binalardaki ısıtma soğutma sistemlerinin verimli çalışmasını denetlemesi, binalardaki, yenileme-tadilat, dönüşüm gereksinimlerinin belirleyerek bu gereksinimlerin karşılamasını koordine etmesi gerekmektedir. Biz bu çalışmanın ancak ve ancak mekanik tesisat mühendisleri tarafından meslek dalımız tarafından odamızca oluşturulacak protokoller çerçevesinde gerçekleştirileceğine inanıyoıruz. Ayrıca mevcut binaların sertifikalandırılması ve önerilerin oluşturulması, sıcak su kazan ve iklimlendirme sistemlerinin denetimi de yetkili uzman mühendisler tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu teknik olduğu kadar da aynı zaman da yasal bir zorunluluktur.

BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ: 2. BÖLÜM