Elektrik İzolasyon Testi için 8 Önemli Nokta

Tesisinizdeki her kablo elektrik izolasyonu ile kaplıdır. Yalıtım, akıma dayanmalı, akımı iletken tel boyunca yolunda tutmalı ve kaçakları önlemelidir. İzolasyon direnci ve testi hakkındaki önemli 8 nokta yazımızın devamında.

A- A+

20.07.2020 tarihli yazı 19268 kez okunmuştur.

Normal bir çalışma ortamında gerilim bulunan bölümlerle, bulunmayan bölümler arasında yalıtım sağlanmalıdır. Yalıtım sağlanmadığı takdirde, elektrik enerjisinin bulunmaması gereken yerlerde elektrik bulunacaktır ve can güvenliği açısından tehlike oluşturacaktır. Ayrıca cihazlar içindeki bölümlerinde aralarında yalıtkanlık sağlanmalıdır. Cihazların çalışmasında bu durum çok önemlidir.

Elektrik izolasyonu çok önemli olsa da genellikle problem çıkarana kadar pek ilgi görmez. Fiziksel hasarlar, aşırı sıcak veya soğuk ortam ve kimyasal etkiler izolasyona zarar verir. İzolasyon zarar gördüğünde iletim hattının da zarar görme olasılığı yüksektir. Dolayısıyla iletim hattında direnç düşmesinden dolayı aşırı yükleme olabilir.

►İlginizi Çekebilir: İzolasyon Trafosu Nedir?

Peki elektrik izolasyonu hakkında önemli konular nelerdir? Gelin bu içeriğimizde 8 noktayı birlikte inceleyelim.

Direnç Değeri

Minimum izolasyon direncini belirlemenin en iyi yolu “one-mega-ohm” kuralı olarak kabul edilmektedir. Bu kural, minimum izolasyon direncinin, her 1.000 Volt çalışma gerilimi için 1 Megaohm'dan daha yüksek olması gerektiğini belirtir. Yaygın olarak kullanılsa da bu değeri belirlemenin en sağlıklı yolu kendi kurulumunuz için geçerli olan sınıflandırma kurallarına başvurmaktır.

İzolasyon Direncinin Davranışı

İzolasyon direnci dış etkenlerden dolayı zamanla değişir. Bu değişimi takip etmek, birçok problemi engelleyebilir. Şekil 1’de farklı kurulumlardaki ve farklı ortamlardaki değişimi ay ay görebilirsiniz.

Şekil 1: Farklı çalışma koşullarında aylar boyunca izolasyon direncinin davranışı

►İlginizi Çekebilir: Motor İzolasyonuna Etki Eden Faktörler

Değer Yorumlama

Periyodik izolasyon testleri güvenilir bir çalışma ortamı ve cihazların verimi için önem taşıyor. Bu testlerde yapılan değer yorumlamaları da aynı derecede önem taşıyor.

Tablo 1: İzolasyon testlerinde olsası durumlar ve neler yapılması gerektiği

Ölçümler

İzolasyon direncinin değerlerini doğru bir şekilde elde etmek için ölçüm cihazı ve ölçüm yöntemi uygun seçilmelidir. İzolasyon test cihazı terminallerine bir DC kaynağını bağlanır. Ardından bağlı bileşenden geçen akımı ölçülür. Bu akım terminaller arasında akan çoklu akımlardan oluşur.

İzolasyon Testleri

Elektrik izolasyonu için 4 ana test bulunmaktadır. İzolasyonun durumunu net bir şekilde öğrenmek için birden fazla test yapılması büyük önem taşıyor.

1) Kısa Süreli / Nokta Okuma Testleri

Test cihazı izolasyona bağlanır ve belirli bir süre boyunca çalışır. Bu süre genellikle 30-60 saniye aralığında olur. Yani 30 saniye sonra okuyacağınız değer farklı bir değer olur. Sıcaklık, nem ve izolasyon durumu okumayı etkileyecektir. Direnci düşük olan cihazları test etmek için bu test yöntemi uygundur.

Şekil 2: "Kısa süreli" veya "nokta okuma" test yöntemi için izolasyon direnci eğrisi (Megaohm cinsinden)

► İlginizi Çekebilir: İzolasyon Direnci Nedir?

2) Zaman – Direnç Yöntemi

Sıcaklıktan etkilenmeyen bu yöntem kesin sonuçlar verir. Bu yöntem iyi izolasyonun soğurma etkisine dayanır. Bu testte belirli zaman aralıklarında art arda okuma yapılır ve farklar not edilir. İyi izolasyon dirençte sürekli bir artış gösterecektir. Bu soğurma akımından kaynaklanır. Kirlenmiş veya nemli izolasyon, dirençte bu sürekli artışı gösteremeyecektir. Ayrıca bu test ekipman boyutundan bağımsızdır.

Şekil 3: Zaman-Direnç testinde dielektrik soğurma etkisini gösteren eğriler

Şekil 4: Zaman-Direnç yönteminin kart grafiği

3) Dielektrik Soğurma Oranı ve Polarizasyon İndisi

Dielektrik soğurma oranı, iki zamanlı direnç okuma oranı demektir. Bu yöntem izolasyon ile ilgili bilgilerin kaydedilmesinde faydalıdır. Oran toplamda 10 dakikadan oluşur. Oran birer dakikalık okumalara bölündüyse değere polarizasyon indisi denir. Bu sonuçlar, izolasyon kalitesi anlaşılır bir görüş sağlar.

4) Adım Gerilim Yöntemi

Başlıktan da anlaşılacağı gibi sisteme adım adım gerilim uygulanır. Gerilim yükseldikçe izolasyon direncinde herhangi bir azalma tespit edilirse izolasyonun zayıf olduğu anlaşılır.

► İlginizi Çekebilir: Elektrik İzolasyon Testi ve Bağlantı Şemaları

Şekil'de ki eğri 1, artan gerilim sonucu dirençte oluşan düşüşü gösterir ve bu problem teşkil eder. Eğri 2 ise temizleme, pişirme ve emdirme işleminden sonra aynı cihazı göstermektedir.

Ekipmanların Kurutulması Sırasında Yapılan Testler

Elektrikli ekipmanların ıslanması oldukça sık karşılaşılan ve tehlikeli bir durum. Ekipman tatlı sudan ıslanmışsa, sadece kurutmak yeterlidir. Tuzlu su, metal ve izolasyon yüzeylerinde ve izolasyon çatlaklarında aşındırıcı tuz birikintileri bırakacaktır. Bu nedenle, tatlı su ile temizlik şarttır.

Kurutma işleminin erken aşamalarında test geriliminin sınırlandırılması tavsiye edilir. Kurutma işlemi sırasında izolasyon direnci düşer. Kurutma süreci ilerledikçe izolasyon direnci gerekli değerine ulaşır. Kurutma sürecinde testlere devam ederek ve DAR (Dielektrik Absorpsiyon Oranı) veya PI (Polarizasyon İndisi) kullanarak sıcaklığı dengelemek mümkündür.

Sıcaklığın Yalıtım Direnci Üzerindeki Etkisi

Sıcaklığın artması ile izolasyon malzemelerinin direnci önemli ölçüde azalır. Değer ölçümleri arasında güvenilir karşılaştırmalar yapmak için, bu ölçümleri temel bir sıcaklığa (20°C) sabitlemek veya aynı sıcaklıkta ölçüm yapılması tavsiye edilir.

Güvenlik Önlemleri ve Test Hazırlığı

Güvenlik Önlemleri

► Ekipmanı hizmet dışına çıkarırken tüm güvenlik kurallarına uyun.
► Bağlantısı kesilmiş anahtarları engelleyin.
► Dış ve indüklenmiş gerilimleri test edin.
► İşçilerin güvenliğini sağlayın.
► Yüksek gerilim ekipmanı etrafında çalışırken, test edilen cihazda veya bağlı olduğu hatlarda her zaman gerilimin indükleme olasılığı vardır. Bu nedenle ekipmanın hattan ayrılması tavsiye edilir.
► Test cihazının uçlarını bağlarken yalıtkan eldiven kullanın.
► İçinden enerji geçen ekipmanları sakın test etmeyin.
► Toprak bağlantısının kesilmesi gerekiyorsa akım taşımadığından emin olun

Test Hazırlığı

1. Ekipmanı hizmetten çıkarın.

► Ekipmanı kapatın.
► Anahtarları açın.
► Enerjiyi kesin (topraklama).
► Hatları, nötrü ve koruyucu topraklama bağlantısını kesin.

2. Yapacağınız testin içeriğine hakim olun.

► Test edeceğiniz bileşenleri tespit edin.
► İletkenlere dikkat edin.
► Test edeceğiniz bileşenleri izole etmek ve hepsini ayrı ayrı test etmeniz gerekebilir.
► İzolasyon testinden önce ve sonra direncin deşarj edilmesi büyük önem taşıyor.
► Ölçülen değerlerin, anahtarların veya sigortaların üzerindeki kaçaklardan ve enerjili bir hattın akımından etkilenmediğinden emin olun.

Kaynak: