Elektrik tesisatları denince aklımıza ilk gelen şeylerden biri olan elektrik panolarının dizaynı ve imalat süreci başta panonun gücü olmak üzere birçok faktör dikkate alınarak gerçekleştirilmektedir. Pano gücünün yanı sıra panonun bulunacağı ortamın özellikleri, sıcaklığı, nemi, kullanım amacı gibi faktörler panonun imalatında büyük farklılıklara neden olabilmektedir. Bu konuda dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan birisi de elektrik panolarının güvenliğidir. Elektrik panolarında güvenliğin sağlanması için de henüz dizayn aşamasında dikkate alınması gereken en önemli konulardan birisi de farklı bir standart belirtilmediği süreci IEC 61439 standardıdır.

IEC 61439 standartlarında alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni panolarının tanımları, tasarımsal ve yapısal özellikleri, performans özellikleri ve pano imalatçılarının sorumlulukları yer almaktadır.

 

►İlginizi Çekebilir: Panonuz Tip Testli Mi? Tip Testli Görünümlü Mü?
 

IEC 61439 standartları 7 ayrı başlık altında incelenmektedir.  


 

Elektrik panolarında form yani bölmelendirme söz konusu olduğunda genel olarak 4 ana formdan bahsedilmektedir.

► Form-1
► Form-2
► Form-3
► Form-4

Bu dört ana formun da belirli yapıları ve tamamen birbirinden farklı olup; form numarası büyüdükçe panonun güvenlik seviyesi artmaktadır.

Form-1

Form-2
 

Fom-2 en basit pano bölmelendirme sınıfıdır. Bu tipteki panoların en önemli özelliği yatay ya da dikey dağıtım baralarının çeşitli izolasyon malzemeleriyle ya da ince saclarla şalt malzemelerinin ayrılmasıdır. Bu sayede de şalt malzemeleri ve kablo bağlantılarından ziyade dağıtım baraları bölmelendirilmektedir. Ana amaç pano kapağı açıldığında direkt olarak baraya erişimin engellenmesidir. 

      
                           Form 2A                                                  Form 2B

 

İmalatı tamamlanan tüm panoların IEC61439-1 standartı dikkate alındığı takdride imal edilen panonun tasarımlarının doğrulanması gerekmektedir. Bu standart Form-2 pano tipinde esnek durumdadır.

Form-2 tipteki panoların avantajlı görülüp sıklıkla tercih edilmek istenmesinin nedeni de tasarım konusunda diğer tiplere göre daha serbest bir yapıya sahip olmasındır. Bu avantajından dolayı eğer şartnamede panonun formuyla ilgili herhangi bir bilgi yer almıyorsa genellikle tercih Form-2’den yana kullanılmalıdır.

 

Form-2A ve Form-2B olarak iki ana tiple beraber; Form 2B de kendi içinde Form 2B Type 1 ve Form 2B Type 2 olarak ikiye ayrılmaktadır.

Type 1 ve Type 2 Hangi Anlama Gelmektedir?

Pano formlarıyla beraber en çok kullanılan kavramlardan birisi de "Type" dır. Pano formlarında Form 2 ve Form 3 için sadece Type 1 ve Type 2 kullanılsa da Form 4 panolarda Type 1'den Type 7'ye kadar tüm tipler kullanılabilmektedir.

Numaraları verilen tiplerin sahip olduğu özelliklere ait tablo aşağıda yer almaktadır.

 

►İlginizi Çekebilir: Pano İşçiliğinin Önemi

Form-3

Form-3 tipteki panoların güvenlik seviyesi Form-2’deki panoların güvenlik seviyesinden daha yüksektir. Form-2’ye ek olarak fonksiyonel üniteler birbirinden ayrılmaktadır. Aynı zamanda saha kablo terminalleri de fonksiyonel ünitelerden ayrılmaktadır. Bu sayede de pano üzerinde herhangi bir işlem yapılması durumunda her bölüm birbirinden ayrı olduğu için riskler de ciddi oranda azaltılmıştır.

En büyük avantajlarından biri de Form-3 tipindeki panoların Form-4 tipine kolay şekilde dönüştürülebilir yapıda olmasıdır.

Form-3 tipindeki panolar kendi içerisinde Form-3A ve Form-3B olarak iki ana tiple beraber; Form-3B'de kendi içinde Form-3B Type 1 ve Form-3B Type 2 olarak ikiye ayrılmaktadır.

 
                           Form 3A                                              Form 3B

Form-4
 

Form-4 tipteki panolar; Form-3’ten farklı olarak bağlantı noktaları da birbirinden ayrılmaktadır. Güvenlik açısından en üst düzey yapıya sahiptir. Özellikle endüstriyel tesisler, kompleks yapılar ve MCC panolarında bu tip tercih edilmektedir. 

Form-4 tipindeki panolar kendi içerisinde Form-4A ve Form-4B olarak iki ana tiple beraber; Form-4A'de kendi içerisinda Form-4A Type 1, Form-4A Type 2; Form-4A Type 3 olarak Form-4B ise Form-4B Type 4, Form-4B Type 5, Form-4B Type 6, Form-4B Type 7 olmak üzere kendi içerisinde 7 ana bölüme ayrılmaktadır.

                          Form 4A                                               Form 4B