Kablo ve İletkenlerin Montajında Yangın Nasıl Önlenir?

Elektriksel sistemlerin kurulumunda kabloların montajı ve yalıtımı çok önemlidir. Yalıtımdan ve montajdan kaynaklanabilecek hatalar neticesinde kısa devreler meydana gelebilir ve yangın çıkabilir. Bu yazımızda kablo ve iletkenlerin montajında dikkat edilmesi gereken noktaları inceledik.

A- A+

25.08.2019 tarihli yazı 8550 kez okunmuştur.

İletken Yangın Montaj Yalıtım Kablo Mühendislik

Yangın Riskinin Değerlendirilmesi

Elektrik tesislerinin kurulumu yapılırken, tesisin kapasitesi, tesisin sahip olacağı özellikler ve dış etkenler göz önünde bulundurulmalıdır. Tesisin içerisinde bulunacağı şartlar düşünülerek potansiyel yangın riskine uygun önlemler alınmalıdır. Alınacak önlemler tesisin bulunduğu coğrafya, sağlayacağı anlık güç gibi faktörler değerlendirilerek gerçekleştirilmelidir.

Kablo ve İletkenlerin Yangın Davranışı

Kablo ve iletkenlerin sınıflandırılması, malzemenin yangına karşı verdiği tepkiye göre yapılmalıdır. Bu sınıflandırma yapılırken uluslararası standartlar veya Avrupa standartları kullanılabilir. Sınıflandırmalar bir dizi uygulamalı testler sonucunda belirlenmiştir.

Yangın tepkisinin değerlendirilmesi üç kategoride incelenmektedir.

C3: Özellik içermiyor

C2: Alevlere karşı dayanıklı ve tesisatlarda kullanılan kabloların çoğu bu kategoridedir.

C1: Alevleri geciktiren kablo türüdür. Bu kategorideki kablolar, kablo kanalı içinde yangının yayılma riskini sınırlamaktadır.

Halojensiz Kablolar

Halojen içermeyen kabloların kalitesi yüksektir ve daha az zararlıdır. Bu kablolar, kamu binalarında veya demiryolu hatları gibi hassas alanlarda kullanılmaktadırlar. Günümüzde kullanılan çoğu kablo, PVC (polivinil klorür) ile yalıtılmıştır. Bu kablolarda bulunan klor, alev geciktiricidir. Halojensiz kablolar C2 (aleve dayanıklı) olarak sınıflandırılmaktadır.

►İlginizi Çekebilir: Halojanden Arındıırlmış (Halojen Free Kablolar)

Halojen içermeyen kabloların bir kısmı, C1 kategorisinde sınıflandırılmakta ve bu kabloların içerisinde alev yayılmasını azaltmak amacıyla alüminyum trihidrat (Al(OH)₃) veya magnezyum dihidrat (H₄MgO₂) kullanılmaktadır. Yangın sırasında az miktarda duman ve aşındırıcı element yayarlar.

Kabloların yangına dayanıklı olması önemlidir. Eğer kullanılan kablolar dayanıklı ise yangına müdahale şansı artmaktadır. Yangına müdahale kategorileri, kabloların yanıcı özelliklerine göre şekillenmektedir. Ancak bu kategoriler, yangın esnasında, tesisin enerji sağlama kapasitesiyle ilgili bilgi vermemektedir. Güvenlik devrelerinin çalışmaya devam edebilmesi için yangına dayanıklı sertifikalı kablolar kullanılmalıdır. Sertifikalı kabloların iki kategorisi vardır.

-CR2: özellik yok

-CR1: yangına dayanıklı

Kablo ve iletken tipi, yangın davranışını belirleyici bir faktördür. Ancak kablo kanalı tipinin seçimi ve kurulumu da oldukça önemlidir.

Kurulum Önlemleri

Kablo Katmanlarının Yönlendirilmesi ve Düzeni

Kablo katmanlarının ve gruplarının yerleşiminin düzgün yapılmaması yangının daha hızlı yayılmasını sağlayabilir. Kablolar, yangını şiddetlendirmemek için aralarındaki boşlukları sınırlandırarak, düzenli bir şekilde yerleştirilmelidir.

►İlginizi Çekebilir: Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri Tasarımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 1. Bölüm

Kabloların aralarındaki boşlukların sınırlandırılmasıyla ateşin oksijenle teması kesilir ve yangının ilerleyişi yavaşlatılmış olur. Kalın, gergin ve kompakt tabakalarda yangın olasılığı oldukça düşüktür.

Dikey Katmanların Düzeni

Kablo katmanlarının dikey düzenleri yapılırken meydana gelebilecek baca etkisine karşı önlem alınmalıdır. Baca etkisi, tabandan tavana doğru meydana gelen ısı değişimidir. Bu etkiyi azaltmak için kablo katmanlarının yerleşimi yapılırken, duvarla olan mesafesi kablo katmanının genişliğinin (W) en az yarısı (d) kadar olmalıdır.

►İlginizi Çekebilir: Kablo Tavalarının Topraklama İletkeni Olarak Kullanılması

Yatay Katmanların Düzeni

Kablo katmanları yatay düzen yapılırken, tavanların altına, kablo kanalı genişliğinin en az iki katı mesafede yerleştirilmelidir. (d1>2W) Meydana gelebilecek bir yangının diğer katmanlara ulaşmaması için minimum mesafe d2>W olmalıdır.

►İlginizi Çekebilir: Kablo Tanımı ve Yapısal Özellikleri 1. Bölüm

İletim Hatları Çevresindeki Düzenler

Elektrik iletim hatları, kabloların zarar görebileceği yerlere (ısı kaynakları, su gibi) yakın olmamalıdır. Yeterli mesafelere uyulması durumunda, boşluklar arasına bir bölme ya da ısı yalıtımı yerleştirilmelidir.

►İlginizi Çekebilir: Alçak Gerilim Panolarda Bölmelendirme ve İç Ark ve Azaltıcı Tedbirler

Elektrik Panolarının Kablo Giriş Düzenleri

Meydana gelebilecek bir yangının büyümesine engel olabilmek için kablo girişleri elektrik panolarının alt bölümünden yapılmalıdır. Çünkü yer seviyesindeki alanın yangın riski daha azdır. Kablolar panonun üst kısmındaysa, bunlar kablo kelepçeleri veya benzeri malzemelerle dikkatlice kapatılmalıdır.

►İlginizi Çekebilir: Elektrik Çarpmalarına Karşı Koruma Sistemleri

Duvar Geçişleri

Binalardaki yatay ve düşey yangın bölümlendirilmesi alev, duman ve zehirli gazların yayılmasını geciktirilebilir. Yangının hapsolacağı bölümler oluşturulurken, kabloların yangına dayanıklılık süresi (yangın derecelendirme) göz önünde bulundurulmalıdır. Kablolar, belirlenmiş bir yangın derecesiyle (1 saat gibi) duvarlardan, zeminden veya tavandan geçirilirken binanın güvenliği sağlanmalıdır. Bu nedenle binanın yapım aşamasında kablo kanalları ve duvar geçişleri planlanmalı ve kontrol edilmelidir.

Kablo Kanalı Geçiş Beslemeleri

Kablo kanalı geçiş beslemelerinde asıl amaç, kanalın oluşturduğu boşluğu hem harici hem de dahili olarak doldurmaktır. Kablolar, besleme kanalının her iki tarafında en az 20 cm mesafeden korunmalıdır. Boşluğu doldurmada kullanılan şişen yastıklar (pedler), yüksek sıcaklıklarda yanıcı olmayan ve ısıl yalıtıcı köpük oluşturarak genişlemekteler. Hacminin 8 veya 10 katına kadar genişleyebilen yastıklar, duvar veya bölme geçiş besleyicilerinin bulunduğu yerlerde hava geçişini engelleyerek yangının büyümesini önleyebilir.

►İlginizi Çekebilir: Isı Yalıtımı için Yeni Polimer Geliştirildi

Yüksek yoğunluklu mineral yünler, yaklaşık 1000°C’ye kadar dayanabilmekte. Düşük erime noktasına sahip yalıtım malzemesi olan cam yünü kablo ve iletkenlerde kullanılmamalıdır. Sıva, yangına karşı en iyi korumalardan biri olup alçı ve sudan oluşmaktadır. Yüzey kaplaması veya dolgu malzemesi olarak kablo ve iletkenlerin bulunduğu yerlerde kullanılabilmektedir.

Busbar Sistemleri

Busbar sistemleri metal gövdeye sahiptir. Bu nedenle yangına dayanıklıdır. Busbar, elektrik enerjisinin iletimini kablolar yerine baralar yardımıyla sağlamaktadır. Prefabrik bir sistem olan busbar sistemi, olası bir yangın durumunda alevleri iletmeyen ve zehirli gazların yayılmasını önleyen bir yapıya sahiptir.

►İlginizi Çekebilir: Dağıtım Trafoları için Bara Koruma Şemaları

Kablo kanalının oluşturduğu boşluğu busbar sistemiyle doldurma işlemi uygun bir yangın derecelendirmesi sağlamak için yeterli değildir. Bunun yerine, ısı yalıtımı baranın açıkta kalan bölümlerine uygun uzunlukta dikkatlice yerleştirilmelidir. Böylece duvarın açıkta kalan tarafındaki metal kaplamanın sınır sıcaklığı (140°C) geçmez.