Motor Etiketi Nasıl Okunur?

Etiketler, motora ait en temel teknik özellikleri içerir. Bu özellikler motorun seçiminden, montajına ve daha sonra yaşanacak arızaların giderilmesine kadar birçok konuda teknik personele yardımcı olmaktadır. Motor etiketi üzerinde bulabileceğiniz 19 gerekli bilgiyi sizler için derledik.

A- A+

05.09.2016 tarihli yazı 150594 kez okunmuştur.

Motor Etiket Plaka Performans Dayanıklılık Mekanik

Üretilen tüm elektrik motorlarında yer alan etiket bilgilerinin tamamını çoğu zaman anlamak zor olsa da bu veriler motor ile ilgili sağlıklı karar verebilmek için oldukça önemlidir. Motor uzun zamanlar kullanıldığında da etiketi kaybolduğu ya da üzeri boyandığı için işletim bilgilerinin kaybolması durumlarıyla çok sık karşılaşılmaktadır. Motor etiketi hakkında bilinmesi gerekenleri aşağıda maddeler halinde sıraladık.

Elektriksel Veriler

1) Gerilim

Bu veriler motorun çalışması için gerekli olan gerilimi temsil eder. Motor için etikette tanımlanmış güç faktörü, verimlilik, tork ve akım gibi parametreler gerilim ve frekansa oranlanmıştır. Motor, etiketinde belirtilen gerilim dışında kullanıldığında performansı etkilenecektir.

2) Frekans

Motorlar için giriş frekansı genellikle 50 ya da 60 Hz'dir. Etiket üzerinde birden fazla frekans belirtilmişse giriş değerlerinin de frekanslara göre ayrı ayrı belirtilmesi gereklidir.

3) Faz

Bu parametre AC güç hatlarından motora sağlanan güç hatlarının sayısını belirtmektedir. Standart olarak tek-faz ve üç-faz olarak kabul edilmektedir.

4) Akım

Etikette belirtilen akım değeri çıkış gücünün, gerilim ve frekansa oranına karşılık gelir. Fazlar dengesiz ya da gerilim gösterilenden daha düşük ise akım etikette belirtilen amper değerinden sapabilir.

5) Tip

Tip için endüstriyel bir standart yoktur. Örneğin, Grundfos şu tip tanımını kullanır: MG90SA2-24FF165-C2.

6) Güç Faktörü

Güç faktörü etikette “PF”, “P .F” ya da cos φ olarak tanımlanır. Güç faktörü aktif gücün (W) görünür güce (VA) oranıdır ve yüzde olarak ifade edilir.

NOT: Sayısal olarak güç faktörü giriş akımıyla geriliminin arasındaki açının cosinüsüne de eşittir. Motor etiketindeki güç faktörü tam yükteki değeri verir.

► İlginizi Çekebilir: Güç Faktörü Nedir? Neden Önemlidir?

Mekaniki Veriler

7) kW ya da Beygir Gücü (HP)

kW ya da beygir gücü (HP) yük için orantılı hızda gerekli olan torku sağlayan mekanik çıktı oranlama ifadesidir.

8) Tam Yük Devir Sayısı

Tam yük devir sayısı, tam yük torkunun çıkış gücüne iletilmesindeki hızıdır. Normalde tam yük devir sayısı RPM'de verilmiştir. Bu hıza bazen kayma hızı ya da gerçek rotor hızı denir.

Performans

9) Verim

Verim motor çıkış gücünün giriş gücüne bölümünün 100 ile çarpımıyla elde edilir. Verim yüzde olarak ifade edilir. Verimlilik, IEC ya da NEMA gibi dayandığı tasarım standardına göre çeşitlilik gösterir ve belli bir tolerans bandı içinde olması üretici tarafından garanti edilir. Bu nedenle, motor performansını değerlendirirken, garanti edilen minimum verimliliğine dikkat edin.

10) Çalışma Sınıfı

Bu parametre motorun taşıyabildiği çalışma uzunluğunu etikette kısaca tanımlar. Motor sürekli çalışıyorsa S1 ya da “Cont” ile ifade edilir. Eğer hiçbir ifadeye yer verilmemişse motor S1 çalışma sınıfına göre tasarlanmıştır.

Dayanıklılık

11) Yalıtım Sınıfı

Yalıtım sınıfı (INSUL CLASS) motor sargılarının ısıl hata payının standart sınıflandırmasının ifadesidir. Yalıtım sınıfı sargıların dayanabileceği sıcaklık değerine göre "B" ya da "F" gibi harflerle ifade edilir. Alfabede uzak olan daha iyi performansı ifade eder.

Örneğin, "F" izolasyon sınıfı "B" den, verilen çalışma sıcaklığında daha uzun anma ömrüne sahiptir.

12) Maksimum Ortam Sıcaklığı

Motorun çalışabileceği maksimum ortam sıcaklığı bazen etikette verilebilir. EFF 2 motorlar için maksimum sıcaklık 40^oC, EFF 1 motorlar için genellikle 60^oC'dir. Motor maksimum sıcaklıkta yalıtım sınıfının hata payı içinde çalışabilir.

13) Rakım

Bu parametre motorun sıcaklık artışı ve diğer etiket değerlerine göre deniz seviyesinden maksimum ne kadar yüksekte çalışması gerektiğini ifade etmektedir.

NOT: Herhangi bir değer belirtilmediyse rakım 1000 m olarak alınmalıdır.

Yapı

14) Koruma

Koruma; motorun çevresinden korunma derecesi ve soğutma metoduna göre sınıflandırılır. Koruma etikette IP ya da ENCL olarak görülür.

15) Çerçeve

Etiket üzerindeki çerçeve boyut verisi önemli bir bilgi parçasıdır. Ayak deliklerinin düzeni ve mil yüksekliği gibi montaj mesafelerini belirler. Çerçeve boyutu, kullanılan özel mil ve montaj konfigürasyonlarını yorumlamak zor olduğundan, genellikle tip tanımlamalarının bir parçasıdır.

16) Mil Yatağı

Yataklar çok bakım gerektiren bir AC motor bileşenidir Genellikle her ikisi de tahrikli (DE), karşılıklı tahrikli veya tahriksiz (NDE) mil yatağı olarak bilgi verir.

NEMA

Yukarıda belirtilen bilgilerin yanı sıra , NEMA isim levhaları bazı ek bilgiler var. En önemlileri şunlardır:

► Harf kodu
► Tasarım harfi
► Servis faktörü

17) Harf Kodu

Harf kodu, beygir gücü bazında kilitli rotor akımını kVA tanımlar. Harf kodu A'dan V'ye kadar olan harfleri içerir. Harf kodu A'dan uzaklaştıkça beygir gücü başına düşen ani akım değeri yükselir.

18) Tasarım Harfi

Tasarım harfi motorun tork ve akım özelliklerini kapsar. Tasarım harfi ( A, B , C veya D) farklı kategoriler tanımlar. En çok A ve B motorları bulunmaktadır.

NOT: A tasarımlı motor tork karakteristiği B tasarımlı motorla benzerdir. Ancak kalkış akımında sınırlama yoktur. B tasarımlı motor üreticileri kullanıcıların cihazı başlatabilmelerinden emin olmak için kalkış akımlarını sınırlandırmaktadır.

Bir motorun yerini değiştirirken tasarım harfinin kontrol edilmesi çok önemlidir. Çünkü bazı üreticiler endüstriyel standardın dışında harf atayabilirler ve bu da başlatma problemlerine yol açabilir.

19) Servis Faktörü

Bir motor etiketindeki güçte çalışacak şekilde tasarlamışsa sahip olduğu servis faktörü 1.0 olur. Bu, motor anma gücünde %100 çalışabilir anlamına gelir.

NOT: Bazı uygulamalar motorun nominal gücünü aşmasını gerektirebilir. Bu gibi durumlarda, 1.15 hizmet faktörü ile motora güç uygulanabilir. 1.15 servis faktörü motoru etiket gücünden %15 daha yüksek çalıştırabilir.

1'i aşan bir servis faktöründe sürekli çalışmak nominal güçte çalışmaya kıyasla motorun ömrünü azaltacaktır.

Kaynak:

►electrical-engineering-portal