Mühendislik Eğitimi ve Bölümleri

Endüstri Mühendisliği

Endüstri mühendisliği; insan, bilgi, malzeme, ekipman ve süreçlerin kullanılması, geliştirilmesi ve yönetimi ile ilgili bir mühendislik dalıdır. Endüstri mühendisleri zaman, para, malzeme, enerji gibi kaynakların verimli kullanımına ve hizmet kalitesinin arttırılmasına yönelik çalışmalarda bulunurlar. Endüstri mühendisliği diğer mühendislik dallarından farklı bir yapıya ve düşünce sistemine sahiptir. En önemli fark endüstri mühendisliğinin parçayı değil bütünü göz önüne alarak çalışması yani sistemin bütünüyle ilgilenmesidir. İkinci önemli fark ise her türlü endüstri mühendisliği uygulamasında insan faktörünü dikkate almasıdır. Bu sebeplerden dolayı endüstri mühendisliği temel doğa bilimleriyle olan ilişkisinin yanında sosyal bilimlerle de iç içedir.

Eğitim

4 yıllık eğitim boyunca ilk sınıfta temel bilimlerden başlayan eğitim süreci son sınıfa kadar meslek derslerinin giderek yoğunlaşmasıyla devam eder.

-Proje odaklı olması
-İş dünyasına ve iş süreçlerine yönelik olması
-Karmaşık matematik işlemleri arasında kaybolmaktansa daha çok pratik uygulamaya yönelik bir içeriğe sahip olması
-Yaratıcılık, rasyonellik ve bilgi teknolojileri temelli çalışmaları yapısında barındırması, Endüstri mühendisliği eğitiminin temel karakteristikleri arasında sayılabilir.

Türkiye'de lisans eğitimi makine ve işletme gibi gayri resmi iki ayrı ağırlıklı eğilim göstermektedir. Bazı üniversitelerin eğitimi makine dersleri ağırlıklı iken bazı üniversitelerde işletme ağırlıklı eğitim vermektedir. Ayrıca bazı üniversiteler standart eğitim sürdüren özellikle büyük üniversiteler seçmeli derslerle istenilen alanlara yönelim sağlamaktadır. Bir üniversitenin eğitimlerini tespit etmek için verilen derslere web sitesinden bakılabilir.

Çalışma Alanları

Gerek dünyada gerekse de ülkemizde şirketler ve kurumlar arası rekabet çok üst seviyelerde seyretmektedir. Bu nedenle bu birimler arasında fark yaratacak işleri ortaya koymak, karlılığı sağlamak ve bir adım öne geçmek, günümüzde tarih boyunca olduğundan çok daha değerlidir. Rekabetçiliği arttırmanın en akılcı yolu olan verimliliği arttırmak da endüstri mühendislerinin uzmanlık alanlarından biridir. Bu nedenle ülkemizin dünyada söz sahibi şirketlere ve dünyada söz sahibi kalite-üretim anlayışlarına sahip olabilmesi ve kalkınma basamaklarını hızla çıkabilmesi için başrolü endüstri mühendisleri oynayacaktır.

ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre 2005 yılında ABD' de 177,000 endüstri mühendisi aktif olarak çalışmaktayken günümüze kadar bu sayı daha da artmıştır. Bu sayının 2014 yılına kadar öngörülen büyüme miktarı ise %10 - %20 arasındadır. Yine ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre 2014 yılına kadar ülke içinde 71,000 yeni endüstri mühendisi; 49,000 yeni elektrik mühendisi, 77,000 yeni inşaat mühendisi, 87,000 yeni makine mühendisine ihtiyaç duyulacaktır. Unutulmaması gereken ise arz ve talebin endüstri mühendislerinin kontrolünde olacağıdır.

Endüstri mühendisleri; Üretim Sistemleri Tasarım ve Verimlilik, Üretim Sistemleri Kontrolü, Yönetim, Toplam Kalite Yönetimi, Yöneylem Araştırması, Karar Bilimleri, Yapay Zekâ Uzman Sistemleri gibi alanlarda çalışabilir.

İmalat Mühendisliği (Üretim Mühendisliği)

İmalat hedeflerine ulaşmanın ancak iyi tasarlanmış imalat işlem ve süreçleri ile mümkündür ve imalat mühendisleri genelde işlem ve süreç tasarımı ile uğraşırlar. Bu amaçla takımlar, imalat süreçleri, makine ve ekipman, kontrol stratejileri geliştirerek bu imkan ve sistemleri entegre ederek rekabet edebilir maliyette ve belirli bir kaliteye sahip ürünler elde etmeye çalışırlar. Verimliliği artırmak, kaliteyi geliştirmek ve maliyetleri düşürmek için yapılan modern uygulamalara örnek olarak bilgisayar destekli tasarım, robotik, sayısal süreç kontrol ve bilgisayarla tümleşik imalat sistemleri gibi yeni teknolojiler gösterilebilir.

İmalat mühendisi bir ürünün tasarımından başlayarak ürün ortaya çıkana kadar geçirdiği evrelerin tümünde görev alabilir. İmalat mühendisi imalatı kolaylaştırmalı, günün teknolojisinin önüne geçerek kaliteyi arttırmalıdır. İmalat mühendisinden tasarım olarak önüne gelen parçanın imalatını gerçekleştirirken elindeki imkanlara göre imalatını şekillendirebilmesi ve imalata uygunluk bakımından tasarımcı ile diyalog kurabilmesi beklenir.

Günümüz Türkiye'sinde imalat sektörünün istenen düzeye ulaşabilmesi için birçok sektörde bu sürecleri tasarlayabilecek ve uygulayabilecek imalat mühendislerine ihtiyaç vardır. İmalat mühendisleri imalat sistemlerinin tasarımı ve gerçekleştirilmesi yanında, ürün geliştirme, kalite kontrol ve üretim bölümlerinde çalışabilirler. İmalat mühendisleri tüm üretim bölümlerinin idaresinde görev alabilir veya kısa bir çalışma döneminden sonra yönetim kademelerine aday olmaktadırlar.

Eğitim

Mesleğin eğitim süresi 4 yıldır. Eğitimin birinci yılında Matematik, Temel Bilim (Fizik Ve Kimya), Bilgisayar Teknolojisi Ürün Tasarımı, Üretim Mühendisliğine Giriş ve Temel Mühendislik Kavramları, ikinci yılında Mühendislik Matematiği, Termodinamik ve Isı Transferi, Mühendislik Mekaniği, Bilgisayar Destekli Teknik Resim, Mühendislik Malzemeleri, İmalat Yöntemleri, Elektronik Mühendisliğine Giriş, Olasılık ve İstatistik, üçüncü yılında çoğunlukla üretim yöntemlerine yönelik ve bunların üretim sistemlerinde uygulanmasına yönelik teknik ağırlıklı dersler, Üretim Teknolojisi Teorisi, Makine Elemanları, Otomasyon, Kontrol, Ölçme ve Değerlendirme, Kalite Mühendisliği, Tesis Planlama, Mühendislik Ekonomisi , dördüncü yılında ise çoğu seçmeli dersler olan ve daha çok üretimde ileri teknoloji uygulamalarına yönelik Hızlı Prototipleme, Elektronik Üretim, Mikroelektronik İşleme, COM-CNC Teknolojisi, Bilgisayar Destekli Üretim Sistemleri, Bilgisayar Tümleşik Üretim Sistemleri, Bilgisayar Destekli Tasarım, Endüstriyel Ekoloji ve Sürdürülebilir Üretim gibi dersler okutulmaktadır.

Çalışma Alanları

Bir İmalat Mühendisi imalat yapan her alanda görev alabilir. İmalat Mühendislerinin potansiyel çalışma alanları arasında başta otomotiv, uçak, beyaz eşya, elektronik malzeme ve demir-çelik olmak üzere, bünyesinde imalat gerçekleşen daha birçok sektörü saymak mümkündür.

Görev alabilecekleri sektörlerin bu denli geniş olması ve imalat süreçleri hakkındaki geniş bilgileri imalat mühendislerine, tasarımdan son ürüne kadar uzanan geniş bir alanda, çok çeşitli iş olanaklarının önünü açmaktadır.

İmalat Mühendisleri daha iyi tasarım, imalat ve montaj yöntemleri, kalite kontrol prosesleri, otomasyon sistemleri ve imalat prosesleri geliştirerek üretkenliği arttırıp Türkiye'nin üretim rekabetini arttırmada önemli roller üstleneceklerdir.


İşletme Mühendisliği

İşletme Mühendisliği eğitimi mevcut ve gelecekte iş yaşamı ile ilgili stratejik ve yönetsel kararlar verme durumundaki mühendisler yetiştirmeye yöneliktir. Bu amaçla üretimden pazarlamaya, insan kaynakları yönetiminden muhasebeye, araştırma geliştirmeden finansmana kadar farklı alanlardaki birçok konu sayısal teknikler ve bilgisayar teknolojisi desteği ile ele alınmaktadır. İşletme mühendisi bir işletmenin, işletmecilik ve mühendislik anlayışına uygun biçimde yönetilmesini, üretimden satışa kadar olan sürecin denetlenmesini sağlayan, hem mühendislik, hem işletme yöneticiliği konusunda bilgi sahibi olan kişidir.

Günümüzde işletmeler, oldukça karmaşıklaşan endüstriler arası ilişkilerin olduğu ortamlarda gelişmek ve büyümek için tüm yönetim kademelerinin fonksiyonel sorumlulukları yerine, işletmeyi bir bütün olarak değerlendirmeye önem vermek zorundadır. Bu nedenle, teknik formasyona sahip mühendislik kadroları ile işletmecilik eğitimi almış kadroların bir arada çalışması; gerek bu iki grup için, gerekse sorumlu oldukları faaliyetler arası bütünleşme ve etkin iletişim açısından kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu ihtiyaca yönelik bir eğitim veren İşletme Mühendisliği programında bu nedenle temel mühendislik bilgisi desteğinde idari ve iktisadi konulara yer verilmektedir.

İşletme Mühendisliği programının, işletme eğitimi veren programlardan farkı, "mühendislik formasyonu kazandırması" sayesinde ortaya çıkmaktadır. Diğer mühendislik programlarından ise yönetim ve organizasyon, pazarlama, finansman, hukuk ve iktisat gibi temel işletmecilik alanlarında verilen meslek bilgi birikimi ile "işletmeleri bir bütün olarak yorumlayabilme yeteneği" kazandırması sayesinde ayrılmaktadır. Özellikle ürün ve hizmet tasarımına yönelik İşletme Mühendisliği Tasarımı I ve İşletme Mühendisliği Tasarımı II, Bütünleşik Sistem Tasarımı dersleri ile diğer programlardan farklılaşmaktadır. Bu derslerde donatılmış tek İşletme Mühendisliği Bölümü'nden mezun olmak öğrencilerimize iş dünyasında rekabet avantajı sağlamaktadır.

Eğitim

İşletme Mühendisliği sadece İstanbul Teknik Üniversitesi bünyesinde bulunmaktadır. İşletme mühendisliği programının ilk yılında matematik, fizik, kimya gibi temel fen bilimleri dersleri verilir. İkinci ve üçüncü yıllarda ise öğrenciler istatistik, ekonomi, maliye, yönetim ve organizasyon, pazarlama, üretim alanlarına ilişkin dersleri alırlar. Aynı yıllarda diğer mühendislik dallarına ait konularda aldıkları termodinamik, statik, teknik resim gibi derslerle mühendislik becerilerini kazanırlar. Son iki sınıfta ise İşletme mühendisliği tasarımı, bütünleşik sistem tasarımı, mühendislik proje yönetimi, stratejik yönetim gibi mühendislik tasarımı derslerini alırlar. İşletme mühendisliği lisans programı derslerinin %23'ü temel bilimler, %21'i temel mühendislik, %34 ü matematik tasarımı ve %22'si sosyal bilimler alanındadır. Mühendislik ve sayısal yöntemler dersleriyle kazanılan analitik düşünme becerileri işletme mühendislerini diğer işletme mezunlarından farklı kılmaktadır. Öğrenciler, ayrıca bir kamu veya özel sektör işletmesinde, 4 hafta üretim bölümlerinde, 4 hafta idari bölümlerde olmak üzere toplam 8 haftalık staj yapmak zorundadırlar.

Çalışma Alanları

İşletme mühendisleri sigorta, maden, banka, çiftlik, fabrika gibi kamu ve özel sektöre ait kuruluşlarda görev alabilirler.

Büyük işletmelerde, fabrikalarda ve atölyelerde üretim faaliyetlerinin planlanması, pazarlanması, finansmanı, organizasyonu ve kalite kontrolünde mühendis ve yönetici olarak görev yaparlar.

İşletme mühendisliği Türkiye'de giderek aranan bir meslek olma yolundadır. Ülkemiz hızlı bir sanayileşme süreci içindedir. Bu süreç işletme mühendisi ihtiyacının artmasına neden olmaktadır. Özellikle büyük işletmelerde, büyük fabrikalarda üretim faaliyetleri ile işletme faaliyetlerinin koordinasyonunu sağlayan işletme mühendislerine gelecekte duyulan gereksinme daha da artacaktır.

Sistem Mühendisliği

Belirli maliyet ve zaman kısıtları içinde karmaşık sistemlerin modellenmesi, iyileştirilmesi, üretimi, kontrolü ve tasarımına yönelik bir mühendislik dalıdır. Temel amacı uygun metodoloji, prosedürler ve uygun teoriler kullanarak gerçek hayatta karşılaştığımız büyük ölçekli ve kapsamlı problemlere sistem yaklaşımı ile çözüm geliştirmektir.Sistem yaklaşımı sistemi oluşturan parçalara ayrı ayrı odaklanmak yerine tüm sistemi bir bütün olarak ele alan, disiplinler arası bir yaklaşımdır

Eğitim

Teknik, ekonomik, biyolojik, endüstriyel ve politik sistemleri birleştirerek analiz eden, iş dünyasının bütün sektörlerinde oluşan ve oluşturulacak sistemlerin tasarımını , üretimini ve geliştirilmesini maliyet unsurunu da göz önünde bulundurarak gerçekleştiren kişileri yetiştirmek amacı ile eğitim verir. Mesleğin eğitim süresi 4 yıldır.

Sistem Mühendisleri;

-Tasarlanacak olan sistemin amaçlarını belirler,Belirlenen amaçlara göre, oluşturulacak sistemin elemanlarını belirler,
-Sistemin, firmanın faaliyet planlarına uygunluğunu inceler, Sistemin maliyet hesaplamalarını yapar,
-İletişim sistemi, karar destek sistemi haberleşme sistemi, üretim sistemi, yönetim sistemi gibi sistemlerin alt sistemlerle, firma çevresiyle ve birbirleriyle uyumlu bir şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol eder,
-Sistemlerin geliştirilmesi çalışmalarında bulunur,
-Ayrıca zaman zaman firma projelerinin yürütülmesini sağlar.

Çalışma Alanları

Basit alt sistemlerin ve ya bu alt sistemlerden oluşan karmaşık sistemlerin tasarımını, üretimini ve bakımını, zaman ve maliyet kısıtlarını da göz önünde bulundurarak, gerçekleştirmek amacını taşır. Günümüz dünyasında, karmaşık sistemler genellikle teknik, biyolojik, sosyolojik, çevresel endüstriyel, politik, finansal ve ekonomik sistemlerden en az birkaçının bir bileşkesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Sistem mühendisliği programları, işlevsel olarak tek ve bütün bir birim olan bu karışık sistemlerin analizi için gerekli tüm temel kavram, araç ve metotları öğrenciye sunar. Farklı disiplinlerden çeşitli yöntemleri bir arada kullanabilen sistem mühendisliği programlarını en temel araçlarından bir tanesi de bilgisayarlardır. Sistem mühendisleri çok farklı alanlarda faaliyet gösteren kurumlar içinde oldukça farklı birim ve kademelerde (Üretim, planlama, kontrol, yönetim gibi) görev alabilirler.