Bir elektrik motorunun sadece sigortalarla korunması halinde bazı problemler meydana çıkmaktadır. Bu durum aşağıda bir örnek ile açıklanmıştır:

Nominal akımı l_motor= 60A olan bir motor alınmıştır. Yol alma akımı 6xIM = 360 A ve yol alma müddeti tA=6 saniye kabul edilmiştir. Sabit yol alma akımı IA'da Şekil 1'de gösterilmiştir.



 

Şekil 1: Bir motorun sadece sigorta ile korunması hali

 

►İlginizi Çekebilir: Otomatik Sigortalar | Elektrik Motorlarının Korunması 3. Bölüm

Sabit yol alma akımı, yol alma müddeti esnasında meydana gelen ve 6xIM kadar bir değerden başlayıp 1xIM olan nominal değere kadar düşen yol alma akımlarının bir nevi ortalaması olup, motor ve koruyucu elemanların üzerindeki termik etkisi bakımından yol alma müddetince bu ortalama bir sabit akım akıyormuş gibi kabul edilebilir. IA akımı tam olarak aşağıdaki efektif değer formül ile de hesaplanabilir
 

Ancak pratikte bu değer için 0,85 x IM olarak alınabilir.

Öncelikle motorun nominal akımına (60A) en yakın standart akım olan 63 A'lik bir sigorta kullanıldığını düşünelim. Sigortalar umumiyetle nominal akımlarını devamlı taşıyabilirler, hatta nominal değerinin takriben % 20'sini de devamlı olarak erimeden taşıyabilirler.

Mesela 10 A'lık bir sigorta erimeden devamlı olarak 12 A'e kadar dayanabilir. Bunun üzerindeki akımları ise erime karakteristiğine göre kısa veya uzun zamanda kesmektedirler. Kullanılan sigortanın erime sınırının 1,2 x lN olduğunu kabul edersek, 63 A'lık sigortanın 1,2 x 63 = 75,6 A ile devamlı yüklenebileceği ve bu akımda atmayacağı görülür.
 

►İlginizi Çekebilir: Elektrik Motorlarında Termik Koruma Elemanı Akım Değerinin Ayarlanması

Dolayısıyla sigortanın koruduğu motor da uzun bir müddet için 75.6 A ile, yani kendi nominal akımının 1.26 katıyla yüklenmek durumuyla karşı karşıya kalabilir. Motor için bu durum tehlikelidir. Demek ki motor aşırı yüklenmeye karşı korunmamış oluyor. Ayrıca başka bir problem daha meydana çıkmaktadır. Şekil 1'e bakılırsa motorun sabit yol alma akım IA 'nın 63 A'lık sigortanın eğrisini 3. saniye noktasında kestiği görülür. Yani motor yol alamayacaktır. Yol almayı kolaylaştırmak için daha büyük bir sigorta kullanmak akla gelebilir.

Şimdi de bir büyük boy olan 80 A'lik bir sigorta kullanıldığını düşünelim. Şekil 2'de bu durum gösterilmiştir.

Şekil 2: Bir motorun sadece sigorta ile korunması hali

►İlginizi Çekebilir : Kompakt Şalterler - Motor Koruma Şalterleri

80 A'lik sigortanın eğrisi sabit yol alma akımının (IA)'nin üstünde kaldığından, motor yol almasını tamamlayabilecek ve sigorta atmayacaktır. Hatta 80 A'lık sigortanın eğrisi IA noktasının bir hayli üstünde kaldığında motor sık sık devreye alınsa dahi sigorta buna dayanacaktır. Yani yol alma problemi halledilmiştir. Ancak 80 A'lik sigortanın atmadan devamlı dayanabileceği akım takriben 1.2 x 80 = 96 A'dir.

Demek ki 60 A'lik motorun zorlanma veya herhangi başka bir arızadan 96 A'e kadar yüklenmesi halinde sigorta atmayacaktır. Sargılardaki ısınma, akımın karesiyle orantılı olduğundan motor normal sıcaklığın 2.6 katını bulabilecek ancak sigorta bu durumda açmayacaktır. Bu demek ki sigorta bir motoru aşırı yüklenmeğe karşı koruyamamaktadır.

Genel bir kaide olarak denilebilir ki sigortalar bir motoru aşırı yüke karşı korumaz, sadece kısa devreye karşı koruyabilir


Bir sonraki yazımız: Termik Röle İle Motor Koruma || 1. Bölüm

Kaynak:

► www.kumanda.org