Yapı Yüzeyi Aydınlatmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Şehir güzelleştirmesi, tarihi yapıların vurgulanması, estetik iyileştirme, güvenlik ve daha birçok amaçla yapılan yüzey aydınlatmasının olmazsa olmazları arasında uygulamanın yapılacağı yapı sınıfı ile aydınlatma teknolojisinin uyumu ilk sırada yer alıyor. Bu yazımızda "Yapı Yüzeyi Aydınlatmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler" konusunu işledik.

A- A+

27.11.2015 tarihli yazı 14461 kez okunmuştur.

Yapı yüzeyi aydınlatmasında çevresel fonun dikkate alınarak gereğinden fazla aydınlatılmaması, ayrıca ışık kaynaklarının yapı kullanıcıları veya çevre kullanıcılar için kamaşma ve ışık kaçması gibi istenmeyen durumları oluşturmaması dikkat edilmesi gereken unsurlar olarak sıralanıyor.

Dış aydınlatmada en önemli konu olan yapı yüzeylerinin aydınlatılması, estetik iyileştirme, tarihi yapıların vurgulanması, şehir güzelleştirme, insanları bellirli bir güzargah boyunca yönledirmek veya rehberlik etmek, reklam, güvenlik ya da prestij gibi çeşitli daha birçok amaca yönelik gerçekleştiriliyor. Yapı yüzeyi aydınlatmasında çevresel fonun dikkate alınarak gereğinden fazla aydınlatılma yapılmaması en önemli unsur olarak dikkat çekiyor. Işık kaynaklarının yapı kullanıcıları veya çevre kullanıcılar için kamaşma ve ışık kaçması gibi istenmeyen durumları oluşturmaması da önem taşıdığına dikkat çekiliyor. Uygulamanın yapı sınıfı ve amacı ile uyumlu olması, ışık renk sıcaklığının yüzey yapısı arasındaki ilişkinin gerektiğinde kontrast oluşturarak mimari ve estetik açıdan vurgulanmak istenen detayların kaybolmamasının sağlaması da yüzey aydınlatmasında önemli unsur olarak öne çıkıyor. Kullanılan ışık kaynaklarının mimari ile uyumu ve yapının gündüz görüntüsünün bozulmamasının sağlanması ve enerjinin verimli kullanımı diğer önem verilmesi gereken konular asında yer alıyor.

Aydınlatmadan Önce Saha Ziyareti ve Tespitler Önem Taşıyor

Yapı yüzeyleri, dini yapılar (cami, klise vb.), resmi yapılar (saray, belediye binaları, müzeler, hava alanları vb.), özel yapılar (Heykel ve anıt ve köprüler vb.), doğal yüzeyler (kayalıklar, falezler, şelaleler vb.), özel mülkiyet alanları (şirket binaları, fabrika binaları vb.) olarak sınıflandırılabildiğini belirten Schreder Türkiye Ülke Müdürü Zeynep Akkaya, yapı yüzeyi aydınlatma projelerine başlanmadan önce saha ziyareti ve son kullanıcı görüşmeleriyle analiz edilmesi gereken konuları şöyle sıralıyor:

► Aydınlatılan yapı yüzeyinin hangi sınıfa girdiğinin ve aydınlatılma amacının tespit edilmesi,
► Aydınlatma armatürlerinin hangi zaman diliminde ve kaç saat boyunca çalıştırılacağının belirlenmesi,
► Aydınlatılacak yapının etrafındaki çevresel koşulların analiz edilmesi,
► Yapı karakteristiğinin belirlenmesi (renk, doku vb.)
► Gözlemci yön ve yönlerinin tespit edilmesi,
► Yapı yüzeyinin gündüz görüntüsünü mümkün olduğunca bozmadan ve gece boyuncada ışık kaynağının yapı kullanıcılarını çevredeki gözlemciler için kamaşma kaynağı olmamasını sağlayacak şekilde aydınlatma armatürlerinin fiziksel olarak montajının uygun olacağı yerlerin belirlenmesi, ( mevcut direkler üzerinden, yeni direkler üzerinden, yapı yüzeyi üzerinden veye içerisinden, yere gömme aydınlatma armatürler veya çevredeki diğer yapıların üzerinden vb)
► Yapının kontrası oluşturulmak istenecek değişik yüzeylerinin ya da vurgulanması gereken yerlerinin belirlenmesi.

Yüzey Aydınlatmasının En Güzel Örneği: BRÜKSEL GRAND PLACE

Yüzey aydınlanmasında en güzel örneğin Schréder’in hayata geçirdiği Brüksel Grand Place meydanı olduğuna dikkat çeken Schréder Türkiye Ülke Müdürü Zeynep Akkaya, konuyla ilgili olarak şu bilgileri aktardı: “2007 yılında Brüksel Belediyesi bir UNESCO dünya mirası sit alanı olan Brüksel Grand Place meydanının güzelliğini ve mimari mirasını daha da geliştirerek uluslararası rolünü ve başkent olma kimliğini tanıtmak amacıyla meydanda bulunan 27 tarihi binanın aydınlatma projesi çalışmaları başlatıldı. Beliris ile işbirliği içinde meydandaki bina cephelerini vurgulayacak bir aydınlatma tasarımı sayesinde canlı bir gece görüntüsü yaratmak üzere bir aydınlatma planı tasarlandı. Tasarımda enerji verimliliği ve bakım işlemlerini azaltacak modern ve esnek bir aydınlatma sistemi amaçlandı. Montaj işlemleri bittiği zaman enerji tasarrufunun mevcut sisteme göre yüzde 80’nin üzerinde olduğu ve bakım giderlerinin dörtte bir oranında azaldığı tespit edildi. Projede 1600’ün üzerinde Schréder LED ışık kaynakları kullanıldı. Kurulan yeni aydınlatma sistemi ile meydanın tamamını homojen bir şekilde aydınlatırken çevresindeki binaların mimari ayrıntılarını ve belediye binasının karmaşık dokusunu öne çıkartacak hafif ve belirli bir beyaz ışık sunması sağlandı. Belediye Binasına yerleştirilen merkezi bir kontrol sistemi sayesinde, sadece özel gün ve etkinliklerde kullanılmak üzere dinamik bir RGBW programı, sınırsız ışık efektleri yaratacak şekilde tasarlandı.”

Akkaya, bu projede Schréder tarafından sunulan teknolojik çözümün, herhangi bir ilave donanıma gerek kalmaksızın, her bir lambanın yoğunluğu ve renklerinin birbirinden bağımsız olarak kumanda edilmesine olanak sağladığını da sözlerine ekledi.

Tavsiye Edilen Değerler:

Uluslararası Aydınlatma Komisyonu “CIE 94- 1993 Floodlighting” kılavuzunda yapı yüzeyinin rengi, aydınlatılacak yapının bulunduğu çevrenin aydınlık düzeyi, yüzeyin kirlilik derecesine ve kullanılacak ışık kaynağına göre düzeltme katsayıları yapı yüzeylerinde sağlanması tavsiye edilen değerler aşağıdaki tablodaki gibi belirlenmiştir. Tabloda verilen tüm değerler uzaklığa bağlı olarak %30’a kadar arttırılabilir. Bakım faktörü ayrıca dikkate alınmalıdır.

Tablo 1'de yer alan değerler ışığında yüksek çevresel fon parlaklığı olan, 300 m² yüzey alanlı, kırmızı kiremitli ve kirli bir yapı yüzeyini 1kW Metal Halide Lambalı projektörler ile aydınlatılması istendiğinde;

E ort = Çevre Fon Parlaklık Katsayısı* Lamba Çarpanı* Yüzey Durumu Çarpanı

E ort = 300*1,3*5

E ort = 1950 lux olarak hesaplanıyor.