Alçak Gerilim Parafudrları |
Sigma Elektrik

Parafudrlar, yıldırımdan dolayı meydana gelen aşırı gerilimlere karşı elektrikle çalışan cihazları korumak amacıyla üretilmektedir. Çok yüksek, yüksek ve standart koruma kapasiteli olarak ana panolara ve tali panolara takılarak komple bir koruma gerçekleştirmenizi sağlarlar. Bu içeriğimizde Parafudr'ları Sigma Elektrik'in katkıları ile inceledik.

A- A+

17.09.2019 tarihli yazı 6633 kez okunmuştur.

Yıldırım, dünya üzerinde her saniyede yaklaşık 100 adet düşen, saniyede 300 km’lik bir hıza ve 30.000 Celcius sıcaklığa ulaşabilen, 200 kA’lik bir darbedir. Düşerken etrafında elektromanyetik alan oluşturduğu gibi 2 km’lik bir yarıçapta da etki yaratabilmektedir. Ne zaman meydana geleceği bilinmeyen yıldırım darbelerinin sebep olduğu can kayıpları, yangın vakalarının yanı sıra elektronik cihazlarda maddi açıdan önemli kayıplara yol açmaktadır.

Peki yıldırımın sebep olduğu bu hasarlara nasıl önlem alabiliriz?

Yıldırımdan korunma konusu dört ana başlıkta ele alınmalıdır.

► Dış Yıldırımlık Sistemi
► İç Yıldırımlık (Parafudr) Sistemi
► Eş Potansiyel
► Temel Topraklama

Bir tesiste bu dört sistem birbiriyle entegre şekilde bulunduğunda tam anlamıyla koruma yapabilmekteyiz.

Ülkemiz genelinde yıldırımdan korunma konusunda genel olan yanlış bir algı sadece dış yıldırımlık kullanılmasının yıldırımdan korunmaya yeterli olduğudur. Yıldırımdan nasıl korunuyorsunuz sorusuna verilen ilk cevap binamızın çatısında paratoner mevcut, bizim binamızın yanında yüksek binalar var o yüzden gerek yok veya yakınımızdaki binada paratoner var o bizi koruyor şeklinde olmaktadır. Paratoner ve pasif yakalama uçları ile tasarlanan Faraday Kafesi yöntemleri sadece dış yıldırımlık sistemleri olup can kayıpları ve yangın olaylarına engel olmak amacıyla kullanılan sistemlerdir. 200kA’lik yıldırım darbesi dış yıldırımlık sistemleriyle toprağa ulaştırıldıktan sonra yarısı toprakta sönümlenmektedir. Yıldırım darbesinin toprakta sönümlenmeyen diğer yarısı ise elektronik cihazlarımıza zarar veren kısımdır. Dış yıldırımlık sistemleri topraktan veya şebekeden gelebilecek darbelere karşı kesinlikle koruma yapmamaktadır. İşte bu noktada elektronik cihazlarımızı koruma adına iç yıldırımlık (parafudr) sistemleri kullanılmalıdır.

Parafudr Nedir?

Yüksek gerilime karşı elektrik/elektronik cihazları ve sistemi korumak amacıyla tasarlanan bir koruma sistemlerinden biri de parafudrdur. Parafudr, büyük akım darbelerini toprağa iletir. Ayrıca kullanıldığı yerde yüksek gerilimden kaynaklı oluşabilecek olan enerji kesintilerini önler ve yüksek gerilimi şebeke için zarar vermeyecek düzeye indirir.

Parafudrlar, yıldırımdan dolayı meydana gelen aşırı gerilimlere karşı elektrikle çalışan cihazları korumak amacıyla üretilmektedir. Çok yüksek, yüksek ve standart koruma kapasiteli olarak ana panolara ve tali panolara, hatta yakın ve hassas koruma için prizlerin hemen yanına montaj imkanları ile komple bir koruma gerçekleştirmenizi sağlarlar.

Parafudrların Seçimi

Ürün seçim tablosundan seçim yapılabilmesi için aşağıdaki dört ana unsur ile ilgili bilgi sahibi olmak gereklidir:

Up Koruma Seviyesi

Bu değer yıldırımdan meydana gelen yüksek gerilimin parafudrtarafından indirildiği değerdir. Örneğin: 1 – 1,2 – 1,5 – 1,8 – 2 – 2,5 kV .

Imax, Maksimum Akım Değeri

Parafudrun 1 kez dayanabileceği maksimum deşarj akımı değeridir (8/20 μs), kA cinsinden ifade edilir.

In, Nominal Akım Değeri

Test aşamasında uygulanan ve bir parafudrun sorunsuz geçirebileceği akım değeridir kA cinsinden ifade edilir

Uc, Parafudrun Çalışma Gerilimi

Bir parafudrun normal koşullar altında şebekedeki maksimum çalışma gerilimidir, V cinsinden ifade edilir. Sigma parafudrları koruma derecesine göre kapasiteye bağlı olarak 3 farklı kategoride üretilirler;

Tip 1: maksimum 100 kA koruma kapasitesine sahip ve ana dağıtım panosunda sayaç öncesi kullanılır

Tip 2: maksimum 40 kA koruma kapasitesine sahip ve ana dağıtım panosunda sayaç sonrası kullanılır

Tip 3: maksimum 5 kA koruma kapasitesine sahip ve tali tablolarda kullanılır.

Neden Parafudr Kullanılmalıdır?

Bina ve tesislere gelen yüksek gerilimlere ve yıldırım darbelerine karşı cihazları ve sistemi korumak için tasarlanan elektriksel koruma sistemleri bulunmaktadır. Bu koruma sistemlerinden biri de parafudrdur. Parafudr, büyük akım darbelerini kademeli olarak düşürerek toprağa iletir. Ayrıca kullanıldığı yerde yüksek gerilimden kaynaklı oluşabilecek olan enerji kesintilerini önler ve yüksek gerilimi şebeke için zarar vermeyecek düzeye indirir. Böylece tesisimize gelen bir yüksek gerilim darbesini sönümlendirip etkisiz hale getirerek toprağa güvenli bir şekilde iletmiş oluruz. Bu da tesis güvenliği ve iş sürekliliği açısından büyük önem taşımaktadır.

İç Yıldırımlık Sistemlerini Kullanmak Hangi Avantajları Sağlar?

Bir yapıda Faraday Kafesi veya paratonerin olması, sadece canlıların elektriksel deşarja karşı korunmasını ve yapıların yangın riskinin önlenmesini sağlar. Bir yapıda dış yıldırımlık sistemi var ise kesinlikle o yapıda iç yıldırımlık sistemi de olmak zorundadır. Bu olmazsa olmazlara topraklamayı da eklemek gerekir. 3’ü birbiriyle entegre olarak çalışır. Son olarak bunlara eş potansiyel de dahil edilmelidir. Ancak, 4’ünün bir arada olduğu ve doğru projelendirildiği binalar yıldırım ve darbelere karşı yüksek oranda korunur. Yıldırımın ortalama 200 kA gücünde düştüğü var sayılmaktadır. Bunun 100 kA’i toprağa gider; 100 kA’i ise topraktan sisteme döner. Geri dönen 100 kA, eş potansiyel farklardan ve kuplaj etkilerinden dolayı direnci en düşük noktaya doğru hareket eder. O noktada eğer bir iç yıldırımlık tertibatı yoksa cihazlara zarar vermeye başlar. Kurulmuş sistemler; paratoner veya Faraday Kafesi’ne isabet eden darbe yapısına elektriksel anlamda yöneldiğinde, devreye girerek ana pano-tali pano ve hassas cihaz önlerinde darbeyi kademeli olarak yok eder ve elektronik sistemlerine zarar vermesini engeller. Eğer, iç yıldırımlık olmazsa, sistemler sistemlerin elektronik zararlarından öte ciddi anlamda pano yangınları oluşmaktadır. İç yıldırımlık sistemlerinin amacı, gelen darbeyi kendi üzerinden toprağa aktarmaktır.