Dağıtım İstasyonlarında Bilinmesi Gereken 10 Ekipman

Dağıtım istasyonu, elektrik arzının farklı kullanıcılara dağıtıldığı istasyondur. Bu istasyonda baraları baraya bağlayan, gelen ve giden yalıtıcı, devre kesici, transformatör vb. devreler bulunmaktadır. Bu yazımızda bu ekipmanları inceleyeceğiz.

A- A+

21.08.2017 tarihli yazı 12522 kez okunmuştur.

Dağıtım Elektrik Enerji Bara Transformatör İzolatör Yıldırım

Ekipmanlar genellikle statik tiptedir. Ekipmanların ve çalışan personelin güvenliği ve korunması da önemli bir faktördür. Yıldırım koruması, ekipmanın topraklanması ve çitler bu amaçla yapılır.

1) Dağıtım Transformatörü

Dağıtım transformatörü, dağıtım istasyonunun ana ve en büyük ekipmanıdır. Temel olarak, 33 kV veya 11 kV'luk birincil voltajı, fazlar arasında 415-440 Volt'luk sekonder dağıtım gerilimine, frekanstaki elektromanyetik indüksiyonla delta yıldızlı sargılar vasıtasıyla faz ve nötr arasında 215 Volt'a indiren statik elektrikli bir cihazdır. Transformatör aşağıdaki parçalardan ve bileşenlerden oluşur:

► Birincil Sargı
► Trafo Deposu
► Soğutma Boruları
► Buchholz Rölesi
► Kademe Değiştirici
► Yağ Çıkışı Valfi
► L.T. Terminalleri
► Sıcaklık Ölçer
► İkincil Sargı
► Genleşme Kabı
► Havalandırma
► Patlama Tahliyesi
► Yağ Giriş Valfı
► Yağ Seviyesi Göstergesi
► H.T. Terminalleri

Transformatör'lerde Önemli Bileşenler

Genleşme Kabı

500 kVA ve üstü transformatörlerde bulunur. Trafo yağını içeren ve transformatörün tepesine monte edilen ve bir boru ile ana depoya bağlanan bir tamburdur. Trafo tankının yağ hacmi, üretilen ısıyla genişlediğinde ve daraldığında, bu genleşme ve daralma, genleşme kabındaki yağ seviyesinin yükselmesine ve düşmesine neden olur. Genleşme kabının amacı:

► Depodaki yağ seviyesini korumak
► Genleşen yağ için yer sağlamak

►İlginizi Çekebilir: Transformatör Yağı Nedir? Nasıl Olmalıdır?

Havalandırma

Genleşme tankına bağlıdır ve silikajel içermektedir ki bu yağın büzülmesi sırasında nemli havanın tanka girmesini önler. Yağ ısınınca genleşir ve hava dışarı çıkar. Yağ soğutulduğunda daralır ve içine hava girer. Transformatör yağını nem kirliliğinden korur.

Buchholz Rölesi

Transformatörün koruyucu rölesidir. Bu cihaz, arızanın meydana geldiği anda sinyal verir ve transformatörü hemen devreden çıkarır. Gazla çalışan koruyucu bir röledir. Depoyu genleşme kabına bağlayan boru arasına monte edilir.

Buchholz rölesi içinde hareketli iki şamandıra vardır. Üstteki küçük arızalarda, alttaki ise büyük arızalarda çalışır. Arıza sırasında yukarı çıkan gaz kabarcıkları şamandıraları hareket ettirir. Şamandıraların içinde bulunan cıva, devreyi kapatarak açma ve alarm sistemlerinin çalışmasını sağlar. Böylece arızanın oluşturacağı zarar önlenmiş olur.

Patlama Tahliyesi

Transformatör içindeki büyük bir arıza, gazın ani bir şekilde buharlaşmasına neden olur ve gaz basıncının aşırı hızlı bir şekilde artmasına neden olur. Bu basınç birkaç milisaniyede azalmazsa, transformatör deposu yırtılabilir ve yağ geniş bir alana yayılabilir.

Patlama tahliyesi, böyle tehlikeli basıncın anında serbest kalmasını sağlar ve transformatörü korur.

Yağ Seviye Göstergesi

Trafo muhafazasındaki yağ seviyesini gösterir. Maksimum ve minimum seviyelerde şeffaf tabaka üzerine işaretler vardır.

Giriş Valfi

Arıtma sırasında veya depoda bulunan arıza durumunda transformatör yağını depoya dökmek için geçiş sağlar.

Çıkış Valfi

Revizyon esnasında ya da test için gerekli yağ numunesi gerekli olduğunda yağın boşaltılması için geçiş sağlar.

Soğutma Tüpleri

Bu tüpler, tankın yüzey alanını artırarak trafo yağının daha iyi ve etkili soğutulmasını sağlar.

Kademe Değiştirici

Kademe değiştiricisi, çıkış voltajını hat voltajına göre el ile ayarlamak için kullanılır. Transformatörün kademesi, kademe değiştiriciyle manuel olarak değiştirilebilir. YG tarafında yapılır, böylece yükü besleyen AG tarafındaki gerilim korunabilir.

2) Devre Kesici

Devre kesici, sistemdeki herhangi bir arıza veya kısa devre oluştuğunda, sistemin güç kaynağını otomatik olarak kesen cihazdır. Bir saniyeden az bir zaman içerisinde arızaları algılar ve izole eder, böylece arızanın oluştuğu noktadaki hasarı en aza indirir.

Devre kesiciler, normal çalışma akımlarında oluşabilecek yüksek arıza akımlarını kesmek için on kullanımlık veya daha fazlası için özel olarak tasarlanmıştır. Devre kesicilerin birçok türü vardır. Örneğin petrol, minimum yağ, hava patlaması, vakum, SF6 vb. dağıtım istasyonlarında kullanılmaktadır. Bu listenin gelişmesi ve artması, kapasitesinin artmasını, güvenilirliğini ve bakımı kolaylaştırır. Dağıtım istasyonunda genellikle yağ kesiciler, vakum ve hava kesiciler kullanılır.

►İlginizi Çekebilir: Devre Kesicilerin 6 Temel Açma Ayarı

3) Yıldırım Koruması

Yıldırımdan Korunma ekipmanları, mal ve can güvenliğinin korunması için dağıtım istasyonunun en önemli aygıtıdır. Yıldırım düşmesi sırasında gerilimi üzerine çekerek topraklama ve deşarj yapar. Bunlar, tesisin yakınında hat ve toprak arasına monte edilir.

Yıldırım çarpmasının temsili değerleri:
Gerilim: 2 × 10^-8 Volt
Akım: 2 × 10⁴ Amper
Süre: 105 Saniye
Güç: 8 × 105 kW

►İlginizi Çekebilir: Yıldırım ve Aşırı Gerilimden Nasıl Korunuruz?

4) Hava Kesici (AB) Anahtarı/İzolatörü

Hava kesme anahtarları, bakım için ekipmanı izole etmek ve bir yük biriminin bir veri yolundan diğerine yük aktarımı için kullanılır. İstasyona yerleştirilmesi hava kesme anahtarlarının türüne bağlıdır.

Bu anahtarlar, dikey kesici ve yatay kesici olmak üzere iki türden oluşur. Yatay kesici tipi dikey kesici tipinden daha fazla yer kaplar.

5) İzolatör

Bir izolatörün ana işlevi, canlı iletkenleri veya ekipmanı, zemin yapılarına referansla farklı voltajlarda izole etmek ve mekanik destek sağlamaktır.

Bir istasyonda yeterli izolasyon sağlanması, arz güvenliği ve personel emniyeti bakımından birincil önem taşımaktadır.

6) Bara Düzenlemesi

Bara, akımlar çok yüksek olduğunda, yan yana iki ve daha fazla ekipman bağlamak için kullanılan bir iletkendir. Bunlar genellikle dikdörtgen, bazen boru şeklinde, çıplak bakır izolatörler üzerinde desteklenir. Dış baralar katı tip veya gerinim tipindedir.

Sert tipte, çeşitli ekipmanlar arasında bağlantılar yapmak için borular kullanılır. Gerinim tipi baralar, iki destekleyici yapı ve destekli gerinim tipi izolatör arasında uzanan tellerin üstten bir sistemidir. Baralar sert olduğundan, açıklıklar sabit kalır.

►İlginizi Çekebilir: Bara Birleştirmede Kullanılan 5 Yöntem

7) Kapasitör Bankı

Sistemin güç faktörünü iyileştirmek için gerekli kapasitörlerin seri paralel birleşimidir. Reaktif güç jeneratörleri gibi davranırlar ve devre etkin gücünü elde etmek için gerekli reaktif gücü sağlarlar. Bu, reaktif güç miktarını ve dolayısıyla toplam güç (kVA) veya talebi azaltır. Bank, yüke mümkün olduğunca yakın olmalıdır.

8) Topraklama

Bir istasyonda etkili, dayanıklı ve güvenilir bir topraklama sağlanması, elektrikli cihazların yanı sıra operatör personelinin güvenliği açısından da önemlidir. Gerilim seviyeleri tolere edilebilir eşik değerlerin üzerine çıkmaz ve arızayı toprağa dağıtmak için toprak bağlantısı dayanıklıdır. Topraklama çok düşük bir dirence sahiptir ve elektrik ekipmanını toprağın genel kütlesine bağlar.

9) Çit Koruma Düzenlemesi

Yetkili olmayan kişilerin ve hayvanların girişini sınırlandırmak için açık trafo bahçesinde çit koruması sağlanır. Ayrı ayrı topraklanmalıdır/topraklama yapılmalıdır. Çit koruma yüksekliği normalde 1,8 metreden az olmamalıdır. Çitler yılda bir kez uygun boya ile boyanmalıdır.

10) Dağıtım Paneli

Dağıtım panosu MCCB'ler, kontrol ekipmanları, sayaçlardan oluşur ve röleler kontrol odasında bulunur. Panel çerçevesi toprak şebekesine bir topraklama iletkeni ile bağlanmalıdır. Öngörülen boyut ve kalitede bir kauçuk paspas bölmenin önüne konulmalıdır.

Kaynak:

►Electrical Engineering Portal