Elektrik İzolasyon Testi ve Bağlantı Şemaları

İyi Yalıtım Nedir?

İster motor, ister jeneratör, kablo, anahtar, transformatör vs. olsun, tesisinizdeki her elektrik teli bir tür elektrik yalıtımı ile dikkatlice kaplanır. Telin kendisi genellikle ekipmanınıza güç veren, elektrik akımının iyi bir iletkeni olduğu bilinen bakır veya alüminyumdur. Yalıtım bir iletkenin tam tersi olmalıdır: akıma dayanmalı ve akımı iletken boyunca yolunda tutmalıdır. Bununla birlikte yalıtım mekanik hasar, titreşim, aşırı sıcak ve soğuk gibi birçok olumsuz etkiye maruz kalıp zamanla aşınmaktadır. Bu sebeple bakım ve kontrollerinin zamanında yapılması gerekmektedir.
 

Şimdi, “iyi” yalıtım nedir? ”Sorusuna verdiğimiz cevabı özetlemek gerekirse, esasen “iyi”nin akıma nispeten yüksek direnç anlamına geldiğini söyleyebiliriz. Bir yalıtım malzemesini tanımlamak için kullanılan “iyi” aynı zamanda “yüksek direnç gösterme yeteneği” anlamına da gelir. Dolayısıyla, direnci ölçmenin uygun bir yolu yalıtımın ne kadar “iyi” olduğunu gösterebilir. Ayrıca, düzenli aralıklarla ölçüm yaparsanız, bozulmasına yönelik eğilimleri kontrol edebilirsiniz.
 
 

İzolasyon Direnci Nasıl Ölçülür?

 
İzolasyon direnci ohm veya megohm cinsinden yalıtım direncinin doğrudan okunmasını sağlayan küçük, taşınabilir bir yalıtım test cihazı ile kolaylıkla ölçülebilir. Yalıtım test cihazı dahili bir doğru akım jeneratörüne sahip yüksek aralıklı bir direnç ölçerdir. Bu cihaz, uygulanan gerçek voltajdan bağımsız olarak direncin doğrudan okunmasını sağlayan hem akım hem de voltaj bobinleri içeren özel bir yapıya sahiptir. Bu yöntem tahribatsızdır; yani, yalıtımın bozulmasına neden olmaz.

Izolasyon direncini ölçmek için tipik test bağlantısı

 
 
Aylık, yıllık bakım süreleri ekipmanın türüne göre değişir. Deneyim, ekipmanınız için planlanan süreleri belirlemede en iyi öğretmendir. Bu periyodik testleri her seferinde sabit şartlar altında uygulamalısınız. Yani, aynı test bağlantıları ve test voltajı ile aynı süre boyunca, aynı sıcaklıkta gerçekleştirmelisiniz.
 

► İlginizi Çekebilir: En İyi 10 Dijital İzolasyon Test Cihazı
 

Elektrikli Ekipmanların Yalıtım Direncini Test Etmek İçin;

 
► Güvenlik Önlemleri Alınmalıdır
 
Ekipmanı hizmet dışı bırakırken güvenlik için tüm kurallara uyulmalıdır. İlk olarak bağlantı kesme anahtarlarını engelleyin. Yabancı veya indüklenen voltajları test edin. Yüksek voltajlı ekipmanın çevresinde çalışırken, enerjili, yüksek voltajlı donanıma yakınlık nedeniyle, test altındaki cihazda veya bağlı olduğu hatlarda her zaman voltaj oluşma olasılığının olduğunu unutmayın. Bu nedenle, test etmek için bir transformatör veya devre kesici gibi bir aparatın açıkta kalan veri yolundan veya hattan sökülmesi ve ikincisinin topraklı bırakılması daha tavsiye edilir. Test uçlarını cihaza bağlarken ve cihazı çalıştırırken lastik eldiven kullanın.

 
► Test Edilen Cihazlar Çalışır Durumda Olmamalıdır
 
Nötr veya diğer toprak bağlantılarının sökülmesi gerekiyorsa, o anda akım taşımadıklarından emin olun.

Test edilen devreden çıkan iletkenlere özellikle dikkat edin ve herhangi bir voltaj kaynağından doğru şekilde çıkarıldıklarından emin olun.

Cihazın voltaj değerini dikkate alın. Büyük elektrikli ekipman ve kablolar genellikle test akımından tehlikeli miktarda enerji depolamak için yeterli kapasiteye sahiptir. Bu kapasitansın testten sonra ve test uçlarına dokunmadan önce deşarj olduğundan emin olun. Önceki bir testte test voltajı uygulandığı sürece yaklaşık dört kez deşarj edilmelidir.
 
 

Elektrikli Ekipmanların Yalıtım Direncini Test Etmek İçin Bağlantılar

 
Elektrikli ekipmanların yalıtım direncini test etmek için aşağıdaki şemalarda, bir yalıtım test cihazının çeşitli elektrikli ekipmanlara nasıl bağlanacağı gösterilmektedir. Şemalar ayrıca prensipte cihaz bağlanmadan önce ekipmanın diğer devrelerden nasıl ayrılması gerektiğini de göstermektedir.

Bu çizimler tipiktir ve hemen hemen tüm cihaz ve iletken tiplerinin yalıtım direncini test etmek için kılavuz görevi görecektir.
 

► AC Motorlar ve Başlangıç Ekipmanları
 
Bir motorun yalıtım direncini, çalıştırma ekipmanını ve bağlantı hatlarını paralel olarak test etmek için, marş anahtarının test için “açık” konumda olduğuna dikkat edin. Zayıf noktaların nerede olduğunu belirlemek için bileşen parçalarının çıkarılması ve ayrı ayrı test edilmesi her zaman tercih edilir.
 

 
Şekil 1. Bir motorun yalıtım direncinin test bağlantısı

 
► DC Jeneratörler Ve Motorlar
 
Fırçalar belirtildiği gibi kaldırıldığında, fırça teçhizatı ve alan bobinleri armatürden ayrı olarak test edilebilir. Benzer şekilde, armatür kendiliğinden de test edilebilir. Fırçalar indirildiğinde test; fırça, arma, alan bobinleri ve armatürün birleştrilmiş olması olacaktır.
 

Şekil 2. DC jeneratörlerin ve motorların yalıtım direnci test bağlantısı

 

► Kablo Tesisatı
 
Dağıtım panelinden çalışarak her devreyi ayrı ayrı topraklamak için test bağlantıları Şekil 3’te gösterilmiştir.
 

Şekil 3. Topraklama test bağlantısı

► İlginizi Çekebilir: Elektrik Tesisat Kontrolü Nedir ve Nasıl Yapılır?

Dağıtım panelindeki tüm anahtarların kapalı olması koşuluyla ana güç panosundaki tüm bağlantılar bu noktada topraklanarak test edilebilir.

 

Şekil 4. Kablo yalıtım direnci test bağlantısı

► İlginizi Çekebilir: Kablolarda İzolasyon Malzemeleri

 
► Aletler, Sayaçlar ve Çeşitli Elektrikli Cihazlar
 
Bir cihazı test etmek için bağlantılar Şekil 5’te gösterilmiştir.
 

Şekil 5. Elektrikli cihazların yalıtım direnci test bağlantısı

 
Test iletken (ısıtma ünitesi, motor, vb.) ve açıkta kalan metal parçalar arasında yapılır. Aparat herhangi bir güç kaynağından ayrılmalı ve yalıtım malzemeleri üzerine yerleştirilmelidir.
 
 
► Kontrol, Sinyalizasyon ve İletişim Kabloları
 
Kontrol, sinyalizasyon ve iletişim kabloları içeren birimdeki bir kablonun diğer tüm tellere ve kılıflara karşı yalıtım direncini test etmek için bağlantılar Şekil 6’da gösterildiği gibi yapılmalıdır.
 

Şekil 6

 
 
► Güç Kabloları
 
Bir güç kablosunun yalıtım direncini test ederken kabloyu tek başına test etmek istiyorsak her iki ucundan bağlantıyı kesmek genellikle en iysidir. Bu sayede  santraller veya panolar arasından sızıntı nedeniyle hata oluşmasını önleyebiliriz. Bir güç kablosunun yalıtım direncini test etmek için bağlantılar Şekil 7 ve Şekil 8’de gösterilmiştir.
 

Şekil 7. Güç kablosunun yalıtım direncinin test edilmesi

Şekil 8. Güç kablosunun yalıtım direncinin test edilmesi

 
 
► Güç Transformatörleri
 
Trafo yüksek gerilim sargısı ve burçlarının yalıtım direncini test etmek için bağlantılar Şekil 9’da gösterilmiştir. Yüksek gerilim kesme anahtarı, alçak gerilim sargısı ve toprak referans alınarak parelel şekilde bağlanır.Trafonun düşük voltaj sargısı test sırasında topraklanır.
  

Şekil 9. Güç transformatörünün yalıtım direncinin test edilmesi

► İlginizi Çekebilir: İzolasyon Trafosu Nedir?

► AC Jeneratörler
 
Bu bağlantı ile yalıtım direnci;  kombine jeneratör, stator sargısı ve bağlantı kablosunun direnci olacaktır. Stator sargısını veya kablonun kendisini test etmek için kablo makineden çıkarılmalıdır.

Şekil 10. AC jeneratör yalıtım direnci test edilmesi

Bakım Programı Oluşturalım

 
Yalıtım testinizden önce tüm ekipmanı gözden geçirin ve bağıl güvenlik önlemlerinizi alın. Örneğin bu AC motor A bölümünde başarısız olursa bu sıkıntı tüm üretimi etkiler mi? Bu sorunun cevabını arayın. Zamanınız varsa her elektrikli ekipman parçasını ayrı ayrı test edin ve kayıt kartı tutun. Testleri belirli aralıklarla tekrarladıkça aşağıda belirtilen maddeleri kayıt altında tutmanız bakım programını oluşturmada size yardımcı olacaktır.
 
1. Ekipmanın adı ve yeri
2. Test sonuçlarının tarihleri ​​ve değerleri (testte o anki okumayı kaydedin)
3. Kullanılan cihazının menzili, voltajı ve seri numarası
4. Cihazın sıcaklığı (özellikle büyük üniteler için,
nem ve çiğ noktası tayini için ıslak ve kuru termometre sıcaklıkları
5. Yalıtım direnci ölçümü
6. Hataları tahmin etmenizi sağlamak için ardışık okumaların bir grafiği
 

Testleri Ne kadar Sıklıkla Tekrarlamalıyız

 
Bu cihazınızın büyüklüğüne ve karmaşıklığına bağlıdır. Aynı üniteler bile gerekli kontrol periyotlarında farklılık gösterebilir; deneyim en iyi kılavuzdur. Bununla birlikte, genel olarak, çalışma aparatı motorları, jeneratörleri vb. kablolama, yalıtkanlar ve benzerlerine kıyasla yalıtım zayıflıkları geliştirme olasılığı daha yüksektir. Ekipmanın boyutuna ve çevredeki atmosferik koşulların ciddiyetine bağlı olarak, her 6 ila 12 ayda bir değişen çalışma ekipmanı için bir test programı oluşturulmalıdır. Kablolama ve benzerleri için, tesis koşulları çok fazla derecede şiddetli değilse, yılda bir kez test edilmesi genellikle yeterli olmaktadır.
 
 
 
Yazar: Esma Deveci

KAYNAK:

► instrumart.com