Elektrikli araç kullanımı son yıllarda büyük bir ivmeyle artmaktadır. Sürdürülebilirlik ve yenilenebilir enerji konularının dünya genelinde daha büyük önem kazanması, elektrikli araç kullanımının artmasını desteklemektedir. Peki neden elektrikli araçlar çevre dostu olarak bilinir ve içten yanmalı motorlar ile farkları nelerdir?

Cevabı basit olsa da ilk bu sorudan başlayalım. İçten yanmalı motorlar fosil yakıtları kullanarak aracın enerji ihtiyacının çoğunluğunu karşılıyor. Çıkan egzoz dumanı da çevreye zararlı olmakla kalmıyor, araç kullanımı arttıkça çevreye verilen zarar daha da artıyor. Elektrikli araçlar ise enerji olarak elektrik enerjisini kullanan araçlardır. Elektrik motorlarıyla çalışır ve bataryalarla elektrik enerjisini depolar. Bu sebeplerden dolayı elektrikli araçlara çevre dostu olarak kabul görmektedir.



Temel olarak elektrikli araçları, her gün kullandığımız telefon ve bilgisayarların bir araca dönüşmüş hali olarak düşünebilirsiniz. Bunun sebebi araçlarda bulunan elektronik devreler ve bataryalar olarak açıklanabilir. Teknolojinin her gün üstüne eklenerek gelişmesiyle araçlarda bulunan ekranlar, sensörler vb. birçok elektronik sistemler artık başlı başlına bilgisayar hissiyatı oluşturuyor. Elektrikli araçlardaki bataryalar için, pillerden oluşan ufak batarya paketlerinin yan yana gelerek büyük bir batarya oluşturduğunu düşünebilirsiniz. Biz telefonlarımızı nasıl şarj ediyorsak aynı şekilde elektrikli araçlarımızı da şarj etmemiz gerekir. Bunun için elektrikli şarj istasyonlarına ihtiyacımız var.

Elektrikli araç şarj istasyonlarının nasıl çalıştığına değinelim.

Öncelikle bu istasyonlar elektrik enerjisini o bölgede bulunan şebeke elektriğinden alır. Şebeke AC enerji alınır ancak elektrikli araçların şarj olabilmesi için bataryasına DC iletilmesi gerekmektedir. Elektrikli aracı şarj edecek istasyon AC-DC dönüşümünü yaparak aracın bataryasına gerekli akımı iletir ve araçta böylece şarj olur. Tabii istasyonların da farklı çeşitleri vardır. Dünya üzerinde bulunan elektrikli araç şarj istasyonlarının büyük bir kısmını AC şarj istasyonları oluştururken daha küçük bir kısmını da DC şarj istasyonları oluşturmaktadır.

Elektrikli araç şarj istasyonları üç farklı seviyeyle ayrıştırılabilir. Seviye arttıkça o istasyonun çıkış gücü artar.

Seviye 1 istasyonlar kolay erişilebilmesi ile birlikte diğer seviyelere göre bataryaları yavaş şarj eder. Daha çok evlerimizde bulunur ve saatlik şarjla yaklaşık 7 km menzil sunar.
Seviye 2 istasyonlar daha çok alışveriş merkezleri ve ofisler gibi daha çok halka açık alanlarda bulunur. Bu istasyonlar Seviye 1 istasyonlara göre yaklaşık 10 kat daha hızlı şarj eder ve saatlik şarj ile 50-70 km arasında menzil sunar.
Seviye 3 istasyonlar elektrikli aracında özelliklerine göre çok hızlı şarj edebilir. Araç kapasitesine ve özelliklerine göre değişebilecek şekilde bir aracı 15 dakika ile 1 saat arasında tam kapasite şarj edebilir. Ulaşılması diğer seviyelere göre daha zordur, daha az bulunur; ayrıca daha maliyetli ve kullanımı da pahalıdır.

Bahsettiğimiz seviyeler başka bir konuda da ayrışmakta. Seviye 1 ve Seviye 2 şarj istasyonları Seviye 3 şarj istasyonuna göre daha farklı üretilir. Seviye 1 ve Seviye 2 İstasyonlar gelen AC’yi elektrikli araca iletir, sonra üstünde bulunan ufak bir şarj cihazı (adaptör de diyebiliriz) ile AC-DC dönüşümünü yapar ve en son bataryaya akım iletilir. Seviye 3 şarj istasyonlarında ise AC-DC dönüşümü istasyonun kendi içinde gerçekleşir, sonra DC direkt elektrikli araca ve bataryaya iletilir. Seviye 3 şarj istasyonları gerekli dönüştürücüleri barındırmak için daha çok yer kaplar, gücü çok hızlı dönüştürebilir. Ayrıca bazı istasyonları 350 kW’a kadar güç sağlayabilir ve bir elektrikli aracı 15 dakika içinde şarj edebilir. Seviye 2 şarj cihazları ise maksimum 22kW’a kadar güç çıkışı sağlayabilir.

Elektrikli araç şarj istasyonlarında farklı bağlantı modları vardır. Mod 1 ve Mod 2 elektrikli aracın doğrudan AC prize bağlanmasıyla olur. Birbirlerini ayıran unsur Mod 2 şarjda arada bir adaptör bulunur ve eğer priz tarafında topraklama varsa şarj işlemi gerçekleşir. Aksi takdirde şarj işlemi gerçekleşmez, bu sebeple Mod 2 daha güvenli bir çözümdür. Mod 3 şarjda ise elektrikli araç standart AC priz yerine 7 pinli konnektör ile şarj istasyonuna bağlanır. Ayrıca bir haberleşme sistemi bulunur ve bu sayede aracın talep ettiği akımı algılayarak ona göre istasyondan akım gönderir. Mod 3 diğerlerine göre daha güvenli ve daha hızlı şarj imkanı sunar.

Elektrikli araç kullanımının artmasıyla doğal olarak şarj istasyonu ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Türkiye’de 2022 yılında kayıtlı elektrikli araç sayısı 14.552 iken 2023 yılında bu sayı 80.043, 2024 yılında ise 153.772 olmuştur. Bu inanılmaz artış sebebiyle Türkiye’de şarj istasyonu sayısı da artmıştır. 2023 yılının kasım ayındaki veriler, Türkiye’de 10.701 şarj istasyonu bulunduğunu gösteriyordu. 2024 yılının kasım ayında ise bu sayının 25.096’ya ulaştığı kayıtlara geçmiştir. Yaklaşık %135’lik bir artış verisi bize gösteriyor ki Türkiye’de bu konuda ciddi şekilde büyüyen bir pazar var.

Elektrikli şarj istasyonlarının sayısının artmasıyla şarj istasyonlarının testleri de daha önemli hale gelmiştir. Bu testler güvenlik için oldukça önemlidir. Şarj istasyonlarında çıkacak en ufak arıza ve sistemsel hatalar, başta yangın ve elektrik çarpması olmak üzere hem insan sağlığını hem de sistemleri tehlikeye atabilir. İstasyonda veya araçta gerçekleşecek yangın etrafa yayılabilir, aracın ve istasyonun patlamasına sebep olabilir ve bunun gibi başka sorunlar ortaya çıkabilir. Dolayısıyla hem istasyonların kurulum aşamasında hem de periyodik bakımlar sürecinde elektrikli araç şarj istasyonunun, topraklama, izolasyon, süreklilik, RCD gibi elektriksel testlerinin yapılması zorunludur. Bu testleri gerçekleştirmek için bazı cihazlara ihtiyacınız vardır. Bu cihazların kalitesi de doğru verilere ulaşılması oldukça önemlidir. Megger, ekipman ihtiyacını karşılamak için elektrikli araç besleme ekipmanlarının; güvenli, rahat ve uygun maliyetli bir şekilde test edilmesini sağlayan çözümler geliştirdi. 



Şu anda EV'leri şarj etmek için çeşitli olanaklar kullanılmaktadır. Bunlar genellikle "EV şarj cihazları" veya "EV şarj noktaları" olarak adlandırılır, ancak bu adlar biraz yanıltıcı olabilir çünkü çoğu durumda gerçek şarj cihazı araçta bulunur. Bu durumlarda, "şarj noktası" genellikle koruma ve muhtemelen ölçüm özelliğiyle birlikte EV şarjı için uygun olan bir güç kaynağıdır. Bu nedenlerden dolayı Elektrikli Araç Besleme Ekipmanı (EVSE) daha doğru bir tanım olur. Bu, yalnızca şarj noktasının kendisini değil, şarj kablolarını ve konektörleri de kapsar.

Elektrikli araçlar için güvenli, güvenilir ve verimli bir şarj altyapısı kurmak çok önemlidir. Güvenlik tehlikelerini önlemek ve halkın güvenini ve kabulünü sağlamak için EVSE'lerin doğru şekilde kurulduğundan ve bakımının yapıldığından emin olmak kritik bir durumdur.

Sağlam ve geleceğe dönük şarj ağları, kapsamlı elektrik güvenliği ve performans testleri gerektirir. Amaca yönelik test ekipmanlarıyla donatılmış nitelikli elektrik yüklenicileri, EV'ler yaygınlaştıkça altyapının hızını korumasını sağlayabilir.



 

Elektrikli araç şarj istasyonlarını test edebilmek için güvenirliliğini dünya çağında kanıtlamış Megger'in; EVX100, EVCA210, EVCC300 cihazları bulunmaktadır. Yazının bundan sonraki kısımlarında bu ürünleri detaylı olarak inceleyeceğiz.



 

EVX100 adaptörü, Megger MFT-X1 çok fonksiyonlu tesisat test cihazlarıyla birlikte kullanılır. 22 kW’a kadar olan tek ve üç fazlı Mod 3 elektrikli araç şarj istasyonlarını test edebilme özelliğine sahiptir. EVX100 adaptörünün en belirgin özelliği ise tam entegre çözüm sunması ve kullanıcı dostu olmasıdır. Doğrudan MFT-X1 ile herhangi bir ara bağlantı kablosu olmadan bağlanır ve tüm kontrolleri MFT-X1 cihazı üzerinden yapabilirsiniz. Ayrı manuel bir kontrol gerektirmez. Bu sayede hata riskini önemli ölçüde azaltır. Sonuçta 2 farklı yerden kontrol sağlamaktansa her kontrolü tek bir yerden sağlamak daha kolaydır değil mi? Kolay taşınabilir ve kompakt tasarımıyla saha kullanımı için de oldukça uygundur. Ayrıca sadece ergonomik tasarımı değil, dayanıklılığıyla da adından söz ettiriyor. IP54 koruma sınıfına sahip yapısıyla toz ve su sıçramalarına karşı dayanıklıdır. Bu sayede hem iç hem de dış mekan kullanımına oldukça uygundur. Ek olarak -10°C ile +55°C gibi geniş sıcaklık aralığında çalışabilir.




EVX100 kullanıcısına sağladığı kolaylıklarla ön plana çıkıyor. Sadece ergonomik tasarımıyla veya kolay kullanılmasıyla da kalmıyor. Tüm kontrolleri tek bir cihaza toplayarak hata riskini azaltıyor, test sırasında şarj cihazında ayarlanan modun doğruluğunu kontrol edip test yapılmasına onay veriyor, otomatik test sekansları sayesinde kullanıcıları zaman kaybından kurtarıyor. Peki bu otomatik test sekansları dediğimiz tam olarak nedir? Test esnasında, sistemin kendisini korumak için RCD veya RDC’nin atması karşısında otomatik olarak sistemi sıfırlayıp teste devam ediyor. Dolayısıyla kullanıcının manuel olarak yeniden başlatmasına gerek kalmıyor, zaman ve emek tasarrufu sağlıyor.

CertSuite Installation yazılımıyla da kolayca rapor ve sertifika oluşturabilir, bu rapor ve sertifikaları mobil cihaz veya bilgisayar üzerinden özelleştirebilirsiniz. Bu yazılım Megger test cihazlarının raporlara ve sertifikalara bluetooth aracılığıyla kolay bir şekilde erişmesini sağlar. Arayüz kolaylığıyla da gerçekten kullanıcılara büyük bir kolaylık sağlar.

EVX100, hem Tip 1 hem de Tip 2 konnektörleriyle uyumludur. Standart teslimat Tip 2 konektörünü içerir, Tip 1 konektörü opsiyonel olarak pakete dahil edilebilir. Ayrıca hızlı şarj edilebilir lityum iyon aküyle çalışır ve USB-C ile kolay şekilde şarj edilebilir. USB-C ile şarj edilmesi sayesinde farklı uçlara sahip kabloları kullanmaya gerek kalmaz.

CP kodlarını otomatik tanır; A, B, C, D ve ara durumlar üzerinde kontrol sağlayarak kullanıcı hatasını azaltan bir otomasyon sistemine sahiptir. Bu sayede hata riskini daha da düşürerek güvenli şekilde çalışır. Bu kodlarla sistemin anlık durumunu takip edebilir, herhangi bir arıza veya hata durumunda gerekli veriyi size sunar. Ayrıca CAT II 250V uyumluluğuyla güvenli bir çalışma ortamı sunar.

IEC standartlarına uygun olmasıyla IEC 61851 ve IEC 62955 koruma cihazı testlerini gerçekleştirir. Megger EVX100, bahsettiğimiz özellikleriyle kullanıcı dostu olarak ön plana çıkmaktadır ve elektrikli araç şarj istasyonlarının test edilmesinde çok kullanışlı ve etkili bir cihazdır. Megger MFT-X1, CertSuite Installation yazılımı ve Megger EVX100 hakkında daha detaylı bilgi ve bir uzmanla görüşmek için aşağıda bulunan linklere tıklayabilirsiniz.

► Megger MFT-X1
► CertSuite Installation
► Megger EVX100



 

EVCA210, Mod 3 AC elektrikli araç şarj istasyonlarının tam olarak test etmek için tasarlanmış bir adaptördür. Elektrikli araç şarj istasyonlarının güvenliğini ve işlevselliğini test eder. Güvenlik ve işlevsellik bir cihaz için en önemli konulardandır diyebiliriz. Cihazı kullanırken cihaz kullanım için güvenli değilse, insan sağlığı için bir tehlike yaratıyorsa veya cihazdan istenilen verim alınamıyorsa o cihazı kullanmanın hiçbir amacı olmaz. Burada bahsettiğimiz cihaz elektrikli şarj istasyonları. Bu istasyonları üreten veya işleten şirketler istasyonların güvenli ve verimli çalıştığını düzenli kontrol etmek zorundadır. Periyodik bakımlarla bu testler yapılmazsa ciddi tehlikeler ortaya çıkabilir. Olası bir sorunda şirket imajı kötü etkilenebilir, insan sağlığı tehlikede olabilir, istasyonlarda ve araçlarda maddi hasar oluşabilir ki bunlar sadece akla gelen ilk örnekler. Bu sebeple periyodik bakımlar ve testler çok önemlidir. İşte bu aşamada EVCA210 devreye girmektedir. Şarj istasyonlarının kurulumunun yanı sıra periyodik testleri için daha uygun bir adaptördür. IEC / EN 61851-1 ve IEC / HD 60364-7-772 standartlarına uyumu sayesinde Avrupa ve uluslararası standartlara göre test yapabilir.




EVCA210 kullanım kolaylığı ile ön plana çıkıyor. Kolay taşınması ve kullanılması için özel olarak tasarlanan bu adaptör, geniş test seçenekleriyle de kendini gösteriyor. Tek ve üç fazlı elektrikli şarj istasyonları için kullanılabilir, Tip 1 ve Tip 2 şarj fişi desteği sayesinde de geniş test seçeneklerine sahiptir. EVCA210’un bir diğer önemli yanı cihazla uygun tek ve çok işlevli test cihazlarıyla çalışabilir. Dolayısıyla bu özelliği test seçeneklerini önemli ölçüde arttırmaktadır. Ayrıca Megger MFT-X1 ile tam uyum içinde çalışır.

EVCA210 adaptörü Birleşik Krallık, Avrupa ve diğer uluslararası kablolama düzenlemeleriyle uyumlu çalışır. Bu bize ürünün dünya genelinde ciddi bir pazar potansiyeline sahip olduğunu gösterir. Türkiye’de de bu pazar gittikçe büyümektedir.



Megger EVCA210, kullanım kolaylığı ile ön plana çıkan ve elektrikli araç şarj istasyonu testlerinde etkili sonuçlar veren bir cihaz. EVCA210 hakkında daha detaylı bilgi ve bir uzmanla görüşmek için linke tıklayabilirsiniz.

 

EVCC300, Mod 2 ve Mod 3 (seviye 1 ve iki fazlı seviye 2) elektrikli araç şarj istasyonlarının güvenliğini ve çalışmasını kontrol eden bir kontrol cihazıdır. Hepsi bir arada basit bir tasarımıyla kullanım kolaylığı sağlıyor. Kullanımı kolay olmasının yanında kolay taşınabilir olması da saha kullanımı için oldukça uygun bir tercih olduğunu gösteriyor. Desteklediği cihazlar, içerdiği özellikler ve sunduğu testler sayesinde hem kullanışlı hem de çok kapsamlı bir cihazdır. SAE J1772 Tip 1 ve Tip 2 konektörlü şarj cihazlarını destekler. IEC 61851-1 uyumluluğu sayesinde uluslararası standartlara göre çalışma durumu yanıtını analiz eder. EVCC300’ün global standartlara uygun olması önemli bir etkendir.


 

EVCC300, elektrikli araç (EV) şarj noktalarını kontrol etmenin basit ve kullanışlı bir yolunu sunan hepsi bir arada bir konsepttir.


 

EVCC300, elektrikli şarj istasyonlarının üretimi veya onarımının ardından veya bakım programının bir parçası olarak istasyonlarda arızayı tespit etme kontrolü yapmak isteyenler için biçilmiş bir kaftandır diyebiliriz. Dolayısıyla üretim, bakım ve arıza tespit gibi geniş kullanım alanları vardır. Elektrikli araç şarj istasyonunun dört tane güvenlik kontrolünü ve dört tane çalışma kontrolünü gerçekleştirir. Bu kontrollerin yani testlerin ne olduklarına bakalım.
 

► PE Bağlantı Testi
► RPE (Toprak Direnci) Testi
► Dokunma Gerilimi Testi
► RCD/GFCI Koruma
 

► Proximity Algılama Testi
► Kontrol Pilotu Sinyali Testi
► Kontrol Pilot Durum Yanıtı Okuma
► Çıkış Voltajı ve Frekans Kontrolü

Bu testlerden; PE bağlantı testi, RPE testi ve RCD/GFCI testi daha çok ön plana çıkıyor.

PE bağlantı testi, elektrikli araç şarj istasyonlarının güvenliğini sağlamak için yapılan bir testtir. Güvenlik testi olması sebebiyle oldukça önemlidir. Bu testin amacı istasyonun topraklama sisteminin doğru bir şekilde çalıştığını kontrol etmektir. Eğer topraklama sistemi doğru çalışmıyorsa istasyondaki bir arıza durumunda can güvenliği tehlikeye girmektedir. Bunun sebebi, arıza durumunda kaçak akımın toprağa iletilmesi gerekir ancak topraklama sistemi doğru bağlanmadıysa veya doğru çalışmıyorsa kaçak akım toprağa iletilemez. Dolayısıyla elektrik çarpması ya da daha büyük bir sorun ortaya çıkabilir. Bu durum hem insanlar hem de araçlar için oldukça tehlikeli bir durumdur. Megger EVCC300 bu testi kolaylıkla ve güvenli bir şekilde yapabilmeyi sağlar.

RPE testi, az önce bahsettiğimiz kaçak akımın toprağa güvenli şekilde iletildiğini kontrol eden testtir. Elektrikli şarj istasyonlarının topraklama devrelerinin düzgün çalışmaması, kaçak akımın toprağa iletilememesi durumlarında insanlara elektrik çarpmasını önlemek amacıyla bu test yapılır. EVCC300 bu testi de kolaylıkla yaparak gerekli verileri elde edebilir.

RCD/GFCI testi de devrede kaçak akım oluşması sonucunda devreyi hızlı bir şekilde keserek can güvenliğini sağlayan kaçak akım koruma rölelerinin düzgün çalışıp çalışmadığını test eder. Eğer bu cihazlar işlevlerini yerine getiremezse olası bir elektrik çarpması veya yangın söz konusudur. Bu da hem insanlar için hem de orada bulunan cihazlar ve araçlar için tehlike yaratmaktadır. Bu sebeple bu test de oldukça önemlidir ve düzenli yapılması gerekir. EVCC300, bu testi gerçekleştirirken hatalı kapanma kontrolü yapar. Hatalı kapanma, kaçak akım koruma rölesinin herhangi bir arıza yokken devreyi kesmesi durumudur. EVCC300, bu analiz sayesinde kullanıcılarını başka bir dertten daha kurtarır. Bu işlemi toprak kaçağı akımını kademeli arttırarak trip seviyesini ölçerek yapar. Ayrıca tripping hızını ve kaçak akım hassasiyetini ölçer.

Megger EVCC300 kullanım kolaylığıyla, geniş kullanım alanlarıyla, taşınabilir ve ergonomik tasarımıyla, modüler aksesuarlarıyla, global standartlara uyumuyla ve sunduğu önemli test imkanlarıyla kullanıcısına rahatlığı hissettiren bir test cihazıdır. EVCC300 cihazının nasıl kullanılacağıyla ilgili videoya aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.





Ayrıca elektrikli araç şarj istasyonlarıyla ilgili Megger'in blog yazılarına da aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.

► Elektrikli Araç Şarj Türleri ve Konnektörlerine Giriş
► Elektrikli Araç Şarj Cihazı Testine Giriş
► Elektrikli Araç Tedarik Ekipmanları Nasıl Çalışır?
► Elektrikli Araç Tedarik Ekipmanlarını Test Etme


Kaynak: