Elektro Erozyon ile İşleme |
EEİ Nedir?

Elektro erozyon ile işleme (EEİ) yöntemi günümüz teknolojisinde kalıp imalatında hızla kullanımı artan bir metal işleme yöntemidir. Bu yazımızda yüksek mukavemetli, karmaşık geometrili ve sert malzemelerin işlenebilir hale getirmesiyle modern imalat yöntemlerinde önemli bir konuma gelen elektro erozyon ile işlemeyi ele aldık.

A- A+

08.03.2022 tarihli yazı 3254 kez okunmuştur.

Elektro erozyon yönetminde, kapasitörde depolanan elektrik yükü takım elektrodu ile iş parçası arasında arasındaki küçük boşlukta deşarj edilerek durumun sonucunda oluşan kıvılcımla talaş kaldırılır. Oluşan kıvılcımla iş parçasından ve elektrottan çok küçük parçacıklar eritilerek buharlaştırılır, bu sayede de parça üzerinde parçada krater oluşumu gözlenir ve takım şekli iş parçasına işlenmiş olur. Yöntemde her bir kıvılcımın belirli miktarda kontrol edilebilme özelliğine sahip olması nedeniyle parça boyutlarıyla birlikte talaş kaldırma oranı ve yüzey kalitesi de kontrol edilebilir.

Kıvılcımlar ergitme ve buharlaşma yoluyla çok küçük malzeme parçacıkları kaldırılması yoluyla parça yüzeyini erozyona tabi tutarlar ve üzerinde ufacık çukurlar oluştururlar. Genellikle takım katot (-), parça ise anot (+) durumdadır. Fakat çelik ve alüminyum elektrotların, tungsten-bakır elektrotları ve grafit elektrotların bu kuralın dışında kaldığı söylenebilir.

►İlginizi Çekebilir: A dım Adım CNC Makineleri

Yöntemin; kesme kuvveti barındırmaması, karmaşık parçaların işlenmesine olanak tanıması, maliyet düşürmede sağladığı yarar, mekanik gerilme oluşmaması, titreşim sorunlarının oluşmaması, pozisyonlama hatasının olmaması gibi üstünlükleri sayesinde modern imalat teknolojilerinde önemli bir yer edinir. Yanı sıra; diğer tezgahlara göre çok yavaş talaş kaldırması, elektrot hazırlanması için diğer tezgahlara gereksinim duyulması, elektrot tüketiminin fazla olabilmesi gibi sakıncaları da bünyesinde barındırır.

Elektro Erozyon İşleminde Takımın Yeri

Bu yöntemde takım işlevini elektrotlar üstlenmiştir. Şekilleri işlenecek malzemenin şekline veya uygulamanın türüne göre farklılık gösterir. Elektrotlar elektrik iletkenliğine sahip malzemelerden yapılırlar ve yapımlarında, grafit, bakır, pirinç, bakır tungsten, gümüş tungsten, karpit, çinko alaşımları elektrot malzemesi olarak kullanılır. Bu elektrotlardan grafit işleme anında yüksek aşınma direnci, elektrik iletkenliği ve kolayca işlenebilirlik gibi özellikleriyle en iyi olarak ön plana çıkıyor. Grafitin yanı sıra pirinç ve bakır da yaygın olarak kullanılır ve burada özellikle pirinç de dengeli bir elektriksel ve termal iletkenlik ve mukavemet sağlaması bakımından önemli bir konumdadır.

Genel olarak bir elektrottan;

1) Isı ve elektriği çok iyi iletmesi,

2) Kolay ve ucuza üretilebilip, işlenebilmesi,

3) İş parçasında talaş (metal) kaldırma oranının yüksek olması,

4) İşleme sırasında aşınmaya karşı dirençli olması,

5) Erime sıcaklığının yüksek olması,

6) Maliyetinin düşük olması,

özelliklerine sahip olmasını bekleriz.

►İlginizi Çekebilir: Elektrik İzolasyon Testi İçin 8 Önemli Nokta

Elektro Erozyonda Dielektrik Sıvı

Yöntem detaylıca incelendiğinde dielektrik sıvının yaygın olarak kullanıldığı görülür. Dielektrik sıvı Elektrot ile parça arasında 0,0125 ile 0,5 mm’ lik ark aralığı arasında bulunur. Dielektrik sıvı, soğutma fonksiyonunun yanı sıra, yüzeyden kaldırılan çok küçük malzeme parçacıklarını aralık arasından uzaklaştırır, kıvılcımları tutar ve iletir, talaşları taşır ve uzaklaştırır. Sıvının kıvılcım hareketini sağlayacak boşlukları oluşturması için iyonize olması ve sonrasında da izolatör görevi görmesi için deiyonize olması beklenir. Dielektrik sıvı olarak trietilen yağ katkılı ve 90/10 orana sahip gliserin-su karışımı bileşliklerin talaş kaldırma oranın arttırmada ve takım aşınmasını azaltmada daha etkili olduğu ifade edilebilir.

Kaynak:

► GAVAS M, YAŞAR M., AYDIN M., ALTUNPAK Y., “ÜRETİM YÖNTEMLERİ VE İMALAT TEKNOLOJİLERİ”, Seçkin yayıncılık, Ankara, 2015, Syf 392-394

► makinaegitimi.com, “Elektro Erozyon Nedir. Elektro Erozyon ile İşleme”, https://www.makinaegitimi.com/elektro-erozyon-nedir/

► ÇOĞUN C., KOCABAŞ B., ÖZGEDİK A., ELEKTRO EROZYON İLE İŞLEMEDE (EEİ) İŞPARÇASI YÜZEY PÜRÜZLÜLÜK PROFİLİNİN DENEYSEL VE TEORİK OLARAK İNCELENMESİ, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Cilt 19, No 1, 97-106, 2004, Ankara