Enerji İletim Hatlarında Kullanılan Elemanlar

Enerji iletiminde, kesintisiz enerji, kalite ve güvenilirlik ön plandadır. Bu sebeple ki enerji iletim hatları için özel olarak günümüze kadar bir çok komponentler üretilmiştir. Bu yazımızda yüksek gerilim hatlarında kullanılan önemli malzemeleri konu alacağız.

A- A+

20.04.2015 tarihli yazı 115559 kez okunmuştur.

Enerji Elektrik İletim Dağıtım İzolatör Damper Camper Spacer İkaz Topu

Enerji Nakil Hatları Koruma Malzemeleri

Elektrik santralleri genellikle tüketicilere uzak yerlere tesis edilirler. Bu nedenle tüketicilere kaliteli ve kesintisiz enerji iletmek günümüze kadar şart bilinmiştir.

Ülkemizde ilk kez enerji iletimi 1902 yılında tesis edilmiştir. Bu tesis Tarsus'ta mini santral tipinde, değirmenden 2 kW gücünde elektrik elde edilerek nakil hattı sayesinde enerji şehre taşınmıştır. Ardından İstanbul Silahtarağa Santrali ve daha sonraları çeşitli santraller kurularak enerji potansiyeli günümüze kadar ulaşmıştır.

Şekil 1: İstanbul Silahtarağa Elektrik Santrali

Enerji iletiminin kaliteli ve kesintisiz olması için birçok koruma elemanları üretilmiştir. Koruma elemanları şunlardır;

Koruma iletkeni, ark boynuzları, ark koruma halkaları ve kuşkonmazlar. Koruma elemanları sadece enerji nakil hatlarında kullanılmaya sınırlı kalmayıp aynı zamanda şalt sahalarında da kullanılmaktadır.

Nakil hatlarında kullanılan diğer parçalar ise; Spacerler, ikaz topları, camperler ve damperlerdir. Verilen bu dört parça koruma amaçlı olmayıp sadece ihtiyaca göre tesis edilirler.

Koruma İletkeni

Koruma iletkenleri enerji nakil ve şalt sahalarında tesisin topraklamasını yapmaktadır. Ayrıca bu iletken üzerinden trafo merkezleri arasında iletişimde sağlanmaktadır. Koruma iletkenini orta ve yüksek gerilim hatlarının en üst kısmında görebilirsiniz. Koruma iletkeninde enerji yoktur, kuşlar genellikle koruma iletkenine konarlar.

Şekil 2: Koruma İletkeni

Ark Boynuzları

Enerji nakil hatlarında ve trafo merkezlerinde izolatörü korumak için monte edilirler. Ark boynuzlarının görevi iletkende veya trafo buşinglerinde kısa devre ya da ark atlaması meydana geldiğinde bu arkın, izolatöre zarar vermeden toprağa akmasını sağlamaktır.

Şekil 3: Ark Boynuzu

Ark Koruma Halkası

Ark çemberleri ark boynuzları ile birlikte kullanılır. İzolatör üzerinde meydana gelen arkın, ark boynuzu ile halka arasında akışını sağlayarak toprağa geçmesini sağlar. Buna ek olarak izolatör üzerinde gerilim dağılımını düzgünleştirdiğinden koronayı azaltma gibi bir görevide vardır.

Şekil 4: Ark Koruma Halkası

►İlginizi Çekebilir: Yüksek Gerilim İşletme Sorumlulukları Nedir, Nasıl Yapılır?

Kuşkonmazlar

Kuşların enerji nakil hatlarına yuva yapması istenmeyen bir durumdur. Çünkü hat güvenliğini tehlikeye sokmaktadır. Buna sebeple kuşların konmasına yuva yapmasını engellemek için ''V'' şeklinde dikene benzer kuşkonmaz parçası üretilmiştir. Kuşkonmazlar genellikle izolatörlerin konsol ile irtibat noktasında tutturulur ve putrel pilon direklerin konsollarına sıra ile monte edilirler.

Şekil 5: Kuşkonmaz

Spacer, Damper ve Camper

Space ingilizcede ''boşluk'' anlamındadır. Adından da anlaşıldığı gibi aynı faza ait iletkenlerin birbirlerine değmemesi, aralarında boşluk olması istenir. Böylece iletkenler birbirine çarpsa dahi zedelenmezler. Her 50-70 metre aralıklarla iletkenlerin arasına monte edilir. İletken sayısına göre 2'li 3'lü 4'lü 5'li ve 6'lı olabilir.

Şekil 6: 6 Demet Spacer

Damper ise titreşim amortisörüdür. Yüksek gerilim iletkenlerine rüzgar etki ederek titreme ve salınım yaptırır ve bu da direk cıvatalarının gevşemesine neden olmaktadır. Damperin görevi titreşimleri sönümleme işlemidir. İzolatörlerden 1 veya 1,5 metre geri ve ilerisine monte edilirler.

Şekil 7: Damper

Camper ise orta ve yüksek gerilim durdurucu görevi yapan direklerde iletkenleri birleştirmek için kullanılır. Camperin bir diğer ismide ''gevşek irtibat''tır.

Şekil 8: Camper

►İlginizi Çekebilir: Enerji Nakil Hatlarında Buz ve Rüzgar Yükü Hesabı

İkaz Topları

İkaz küreleri yüksek gerilim enerji nakil hatlarının koruma iletkenlerinde 4 kg ağırlığında kırmızı beyaz renkte top büyüklüğünde olup görevi helikopter pilotlarının iletkeni farkedebilmesini sağlamaktadır. Alüminyumdan imal edilmişlerdir ve radarda görülebilir büyüklüktedir.