İlk Mühendisler Kimlerdir?

Geçmişten geleceğe toplumun ihtiyaçlarını karşılayıp, sorunlarına çözümler bularak daha kolay ve pratik bir hayatta var olma duygusu, insanoğlunun doğasında bulunuyor. Bu yüzden mühendisliğin geçmişi insanoğlunun varlığı kadar eskidir. Peki ya ilk mühendisler kimlerdir? Detayları sizler için hazırladığımız içerimizden okuyabilirsiniz.

A- A+

31.03.2017 tarihli yazı 23957 kez okunmuştur.

Bilimin Öncüleri Mühendis Imhotep Arşimet Leonardo Da Vinci Thales El Cezeri

Mühendis kelimesi Arapça kökenlidir ve hendese kelimesinden türetilmiştir. Hendese matematik kullanan ve çizim ile ilgilenen anlamına gelmektedir. Latin kökenli “engineer” kelimesi ise, “ingignere” yaratan, icat eden anlamına geldiği düşünülmektedir. Mühendis kelimesi farklı dilde farklı manaya gelse bile insanoğlunun doğuşu ile eş zamanlı olarak ortaya çıktığı kaçınılmaz bir gerçektir. Çünkü ilk çağlardan itibaren, insanoğlu beslenme, barınma, korunma gibi hayati ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla çeşitli alet ve gereçlerden (kazma, ok, vs.) faydalanmışlardır. Bu aletler çok basit bile olsa bir mühendislik ürünü olarak sayılabilir.

Peki, bilinen en eski mühendislik biliminin öncüleri kimlerdir?

IMHOTEP (M.Ö. 2650- M.Ö. 2600)

Imhotep, çağının en büyük dehalarından biridir. Kimi kaynaklara göre, Mısır firavunu Djoser'in şansölyesidir, kimisine göre de iyi bir hekimdir. Mühendislik şöhretini, Djoser Piramidinin tasarımı ile kazanmıştır. Djoser Piramidi, Saqara'da ki Mısır nekropolünde bulunan ve ünlü mısır piramitlerinin ilkidir. Djoser Piramidi, daha tanıdık Giza Büyük Piramitinin aksine, altı mastabanın (eğimli dikdörtgen prizmalar) üst üste dizilmiş bir merdiven piramitidir. Temelinde kireçtaşı olan piramit, 62 metre yüksekliğinde ve 109 x 125 metre ölçülerinde bir tabana sahiptir.

ARCHIMEDES (M.Ö.287 – M.Ö 212)

Arşimet, bir takım mühendislik başarıları ile eski Yunanlıların en ünlüleri arasındadır ve antik dünyanın ilk ve en büyük bilim adamı olarak kabul edilir. “Eureka” sözüyle, düzensiz şekilli nesnelerin hacmini suya batırarak hesaplamak için bir yöntem geliştirmesi ile bilenen Arşimet, hidrostatiğin ve mekaniğin temelini atmıştır.

Klasik antik çağın en büyük gemisi olduğu söylenen 110 metrelik Syracusia gemisini tasarlamıştır. Bu geminin büyüklüğü Arşimet vidasının icat edilmesini gerektiriyordu ve bugün bile halen suyun pompalanmasında kullanılabilmektedir. Mancınık, Arşimet Claw'u ve yeniden yönlendirilmiş güneş ışığı altında gemileri batırmak için bir dizi aynadan oluşan bir ısı ışını da içeren bir dizi silah tasarladığı ve geliştirdiği de söylenmektedir.

İSMAİL EL-CEZERİ (1136-1206)

El-Cezeri, Artuklu hanedanın da İslam'ın Altın Çağında çalışmalar yapan Müslüman bilim adamı ve mühendistir. Makinelerin ve bilgisayarların temeli olan sibernetiğin kurucusu olarak tanınır. Bilindiği gibi sibernetik; haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama bilimidir. Bu ilmin gelişmesiyle bugün elektronik beyinler ve otomasyon denilen sistemler ortaya çıkmıştır.

Batı literatüründe M.Ö. 300 yıllarında Yunan matematikçi Archytas tarafından buharla çalışan bir güvercin yapılmış olduğu belirtilse de robotikle ilgili bilinen en eski yazılı kayıt, Cezeri'ye âittir. El-Cezeri, ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabul edilen Ebû’l İz El Cezeri'nin Leonardo da Vinci'ye ilham kaynağı olduğu düşünülür.

Cezeri, "Mekanik Hareketlerden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap" (El Câmi-u’l Beyn’el İlmî ve El-Amelî’en Nâfi fî Sınâ'ati'l Hiyeladlı kitabında 50 aracın ayrıntılı tasarımını verir. Bu araçların 6'sı su saati, 4'ü mumlu saat, 6'sı ibrik, 7'si eğlence amaçlı kullanılan çeşitli otomatlar, 3'ü abdest almak için kullanılan otomat, 4'si kan alma teknesi, 6'sı fıskiye, 4'ü kendinden ses çıkaran araç, 5'i suyu yukarı çıkartan araç, 2'si kilit, 1'i açıölçer, 1'i kayık su saati ve Amid kentinin kapısıdır.

►İlginizi Çekebilir: Anadolu'nun Büyük Mühendisi | El-Cezeri

MİLET'Lİ THALES (M.Ö. 640 - 550)

Elektrik kelimesi, 1600'lerde William Gilbert tarafından kullanılan ve “kehribar gibi” anlamına gelen electricus kelimesinden gelmiştir. Eski Yunan döneminde Milet'te (Anadolu, Aydın civarında eski yerleşim yeri) yaşayan Thales, doğayla ilgili araştırmalar yaparken kehribarın yünle ovulduğunda tüy ve saman gibi hafif maddeleri kendine çektiğini, uzun süreli ovmalarda ise insan vücuduna yaklaştırıldığında küçük kıvılcımlar çıkardığını fark edip bazı araştırmalarda bulunmuştur. Tales'in incelediği şey bugünkü statik elektrikti ve insanlık tarihinde statik elektrikten ilk söz edilmesi, Tales'in yaşadığı Eski Yunan dönemine rast gelmektedir. Fakat elektrik ve manyetizma üzerine araştırmalar ve ilk mühendislik çalışmalarına başlanması 18. yüzyılda Otto von Guericke (1602 – 1686) tarafından hükürt bir küreyi döndüren bir aygıtla, yün parçasını dönen küreye tutarak bir kıvılcım üretmesine dayanmaktadır. Bu aygıt, sürtünme yoluyla elektrik üreten ilk üreteç olarak kabul edilmiştir.

►İlginizi Çekebilir: Mühendis Olmasaydı Yazı Dizisi | Elektrik Mühendisliği

LEONARDO DA VİNCİ (1452-1519)

Leonardo, ateşi evrendeki en büyük güç saymıştır ve asıl adı Lionardo’dur. İsmi hecelere ayrıldığında her hece ateş anlamına gelir. Şöyle ki: li-on-nar-do. ‘Lion’ ateş grubunun burcu, ‘Nar’ Arapça'da ateş, ‘od' da yine Eski Türkçe’de ateş anlamındadır. Rönesans döneminde yaşamış İtalyan hezârfen, döneminin önemli bir filozofu, astronomu, mimarı, mühendisi, mucidi, matematikçisi, anatomisti, müzisyeni, heykeltıraşı, botanisti, jeoloğu, kartografı, yazarı ve ressamıdır. Mühendislikle ilgili 5.000 sayfadan fazla not bırakan Leonardo da Vinci’nin bu alanda özel bir yeri vardır.

Leonardo bilimsel bilginin, kanıtlanmayan fikirlerden değil, tekrarlanan deneylerden gelebileceği ilk gören kişidir. Ayrıca kendisi ilk kez matematik ve bilimi kullanan bilim insanlarından biriydi. Tabi bu devirden önce Osmanlı ve daha öncesinde Antik Yunan’da pek çok bilim insanı matematiği bu şekilde kullanmıştı. Fakat kendi çağında neredeyse tek denilebilir.

Da Vinci’nin mühendislik bilimindeki dehalardan biri olduğu çok açıktır. Mühendislikte iyi olduğu kadar tıp dünyasında da önemli adımlar da atmıştır. " Sadece damarların nasıl çalıştığının işlevini anlayabilmek için, on tane ceset açmak zorunda kaldım" diyordu Da Vinci notlarında. Yaşamı boyunca 30'u insan olmak üzere 100'ü aşkın kadavrada yaptığı anatomi çalışmaları sonucunda 779 anatomik çizim gerçekleştirmiştir. Kısaca mühendislik alanında dünyayı değiştiren icatlarından bahsetmek gerekirse de, rulman (bilya), paraşüt, ornithopter, makineli tüfek, dalgıç kıyafeti, zırhlı tank, kendi kendine giden araba, helikopter, robot şövalye ve bunun gibi birçok icat.

Peki, ilk mühendis gerçekten kimdi? Sadece kronolojiye göre gideceksek, Imhotep en üst noktayı almış gibi görünüyor. Ancak asıl cevap sanırım bundan biraz daha karışık. Kim bilir belki de Imhotep’den bile önce birçok mühendis bulunuyordu. Son olarak, ilk mühendis tartışması çözümlenmese de, hayatımızda farketmeden bile olsa kullandığımız birçok nesnenin geliştirilmesinin temellerini attıkları için hepsine ayrı ayrı teşekkür etmememiz gerekir.

Kaynak:

► engineering.com

► EMO

► Wikipedia