Endüktif elektrik yüklerin olduğu yerlerde şebekeden fazladan bir reaktif güç çekilir, belli süreliğine depo edilir ve sonrasında tekrar şebekeye iade edilir. Şebeke gerilimi ile yük arasında sürekli olarak reaktif güç alışverişi gerçekleşir. Motor, bobin, transformatör, kaynak makinesi, floresan lamba balastı gibi yüklerin çok olduğu kamu binaları veya endüstri ortamlarında ortaya çıkan reaktif güç, istenmeyen bir enerjidir. Reaktif gücün seviyesi belli noktayı aştığında elektrik faturasında ceza ödenir.
 

Şebekeye bağlı endüktif yükler (motor, transformatör, floresan lamba) manyetik alanlarının temini için, bağlı oldukları şebekeden reaktif akım çekerler. Motorda manyetik alan elde etmeye yarayan reaktif akım, enerji iletim hatlarında ve anahtarlama modüllerinde gereksiz kayıplar meydana getirmektedir. Bu kayıpların yok edilmesi ile, trafo ve şalter gibi anahtarlama elamanları ihtiyaç dışı büyüklükte seçimi söz konusu olmayacaktır ve tesislerde kullanılan kabloların kesitleri düşecektir. Sonuç olarak yüksek maliyette enerji dağıtımı ve kullanımının önüne geçilmiş olacaktır. Reaktif enerjinin santralden kullanıcıya kadar taşınması başlı başına her yönden bir ekonomik kayıptır. Tesiste harcanan reaktif enerjinin azaltılması amacı firmalar kendi bünyelerinde kompanzasyon sistemleri kullanırlar. Alçak gerilim sistemlerde reaktif gücün en ekonomik biçimde kompanze edilmesi yöntemi, sisteme paralel bağlı reaktif güç kondansatörleri kullanılmasıdır. Bu kondansatörler, kademeli olarak dizayn edildiğinde, sistemin değişen reaktif güç ihtiyacına göre reaktif güç üretecek ve böylece reaktif gücün şebekeden çekilmesi yerine kullanıcı tarafından üretilmesini sağlayacaktır. Bunun sonucu olarak, iletim ve dağıtım hatları gereksiz yere yüklenmeyecek, daha fazla yükü besleyebilecek duruma gelecek, tesislerdeki gerilim düşümü ve kayıplar azalacaktır.

İşletmelerde sözleşme gücü 9 kW sonrası için kompanzasyon sistemini zorunlu tutar. Sözleşme gücü 9 kW – 29,9 kW arası %33 endüktif sınırı, %20 kapasitif sınırı aştığı zaman ceza uygulanır. Yine İşletmelerde kademeli olarak, sözleşme gücü 30 kW üstü %20 endüktif sınır, %15 kapasitif sınırı aştığı zaman ceza uygulanır. Bu cezai durumların önlenmesi için ise işletmelerin kompanzasyon sistemi kurmaları gerekmektedir.

 

Reaktif Güç Kontrol Röleleri

 

►İlginizi Çekebilir: Reaktif Enerji Nedir? Kompanzasyon Nedir? | ENTES Blog

Reaktif güç, devrede ileri geri hareket ettiği için ek bir yük görevi görür. Bu sebeple, kurulan sistemlerin hem aktif hem de reaktif gücü dikkate alınarak görünen güç hesabı yapılması gerekir. Eğer sistemde fazla reaktif güç bulunursa, sistem güç faktörünü düşürecektir ve sistemin verimliliği azalacaktır. Bu durum, istenmeyen gerilim düşümüne, daha fazla iletim kayıplarına, fazla ısınmaya ve daha yüksek işletme maliyetlerine neden olur. Dolayısıyla yapılacak güç kontrolleri sistemde büyük etkiler yaratır. Reaktif güç kontrolü aktif ve reaktif güç kontrolü kompanzasyon sistemleri aracılığıyla yapılır.

 

 

Şebekeden çekilen reaktif gücü küçültmemiz ya da yok etmemiz için yapılan uygulama ‘reaktif güç kompanzasyonu’ olarak adlandırılır. Diğer bir deyişle; yüklerin ihtiyacı olan reaktif gücü kompanzasyon elemanlarından karşılayarak şebekeden çekilen reaktif gücün sıfıra, güç faktörünün 1 değerine yaklaştırılması ayrıca şebeke gerilim ve akımı arasında faz farkının azaltılması uygulamasıdır.

Kapasitif Reaktif: Gerilim ve akım arasındaki faz farkında akımın ileri yönde olması durumudur. Diğer bir deyişle; daha çok yalıtkan elemanların kullanıldığı sistemlerde şebekeye verilen reaktif güçtür. Daha açık ifadeyle sisteminizde ups, elektronik balans içeren aydınlatma, bilgisayar sistemleri vb. yük varsa kapasitif reaktif güç üretiyorsunuz demektir.
 

 

Kompanzasyon Kontaktörleri

"Kompanzasyon panolarında kullanılan kondansatörlerin kontrolü için özel olarak tasarlanmış cihazlardır."

Endüktif Reaktif: Gerilim ve akım arasındaki faz farkında gerilimin ileri yönde olması durumudur. Diğer bir deyişle daha çok manyetik alan üreten elemanların kullanıldığı sistemlerde şebekeden çekilen reaktif güçtür. Daha açık ifadeyle sisteminizde elektrikli motor, endüksiyonlu ısıtıcılar, manyetik balanslı aydınlatma vb. kullanıyorsanız ayrıca sayacınızın trafodan önce gelmesi durumunda endüktif reaktif güç tüketiyorsunuz demektir.

 

► Düşük ikazlı senkron makinalar
► Asenkron motorlar
► Senkron motorlar
► Bobinler
► Transformatörler
► Redresörler
► Endüksiyon fırınları, ark fırınları
► Kaynak makinaları
► Havai hatlar
► Fluoresan lamba balastları
► Sodyum ve cıva buharlı lamba balastları
► Neon lamba balastları vs.

 

Kompanzasyon Doktoru ile Reaktif Bedel Ödeme Riskinizi
Ortadan Kaldırın

Reaktif gücün limit değerlerde tutulması için kompanzasyon panoları kullanılır. Kompanzasyon panoları içerisinde bulunan kondansatörler, belirli kademelerde devreye girer ya da devreden çıkar. Şebekenin izlenmesi ve reaktif güç seviyesinin sürekli olarak takip edilmesi gerekir. Enerji takibi yazılımı sayesinde bir kompanzasyon panosunun kurulması, mevcut kondansatörlerin değiştirilmesi veya kompanzasyon kapasitesinin artırılması gibi önlemlerle elektrik faturalarında reaktif bedel olarak görünen cezanın önüne geçilmiş olur.

Kompanzasyon ürünleri, reaktif enerjinin (kVArh) yönetmelikte belirlenen oranlarından daha fazla tüketilmesini engellemek için tasarlanmıştır. Bu sayede; kullanıcıların reaktif bedel ödemeleri engellenmekte ve iletim/dağıtım hatlarındaki kayıplar azaltılarak enerji maliyetlerinin düşürülmesi sağlanmaktadır.

 

ŞÖNT REAKTÖRLER            GÜÇ KONDANSATÖRLERİ

Kompanzasyon Sistemi Düzenli Kontrol Edilmeli

Kompanzasyon sisteminin düzenli olarak kontrol edilmesi çok önemli. Bu nedenle, istenilen aktif-reaktif güç dengesini oluşturmak için, kontaktörler, kondansatörler, röle ve sigortalardan oluşan ve tesisata entegre edilmiş olan kompanzasyon sisteminin kontrolü ve takibinin de yapılması gerekir. Reaktif cezalar, tesislerin kompanzasyon panolarına gerekli bakımı yapmamasından ve en önemlisi tesis büyüdükçe kompanzasyon panosunun küçük kalmasından dolayı meydana gelmektedir. Çözüm, kompanzasyon panosunun tesisata uygun olarak yeniden projelendirilmesi ile mümkündür. Kompanzasyon sistemi sürekli denetim altında tutularak, tüketimler de sayaç üzerinden periyodik olarak takip edilmelidir. Aksi halde oluşacak olumsuz durumda, müdahalede geç kalınmış ve reaktif cezaya girilmesi kaçınılmaz olacaktır.


ENTES kompanzasyon ürünlerini incelemek için tıklayın.

Kompanzasyon Sisteminin Faydaları

İşletmelerin elektrik tesisleri için yaptırdığı kompanzasyon sistemi, abonenin tesisinde kayıpları ve gerilim düşümünü azaltırken, tesiste çekilen akımı düşürür. Böylece kullanılan elektrik ekipmanlarının kullanım ömrü artar, iletkenler daha ince kesitte seçilir. Besleme transformatörü, kumanda, kontrol ve koruma elemanları daha küçük değerlerde seçilir. İşletmenin trafosunun ve tesisin kapasitesi ile verimi yükselir. Şebekeden daha az reaktif enerji çekilir. Harcanan enerji azalacağından enerji ücreti de azalır. En önemlisi de abone reaktif bedel ödemek zorunda kalmaz. Elektrik şebekesi açısından da yapılan kompanzasyon oldukça yararlıdır. Trafolardan çekilen toplam güç düşer ve enerji nakil hatlarında kayıp ve gerilim düşümleri de azalır.

ENTES 1 Haziran 2021 Fiyat Listesi Yayında!

 

Kaynak: