TEKNİK TERİMLER SÖZLÜĞÜ

A - B - C   D - E - F   G - I - H   J - K - L   M - N - O   P - Q - R  S - T - U   V - W - X - Y - Z

M - N - O

MAP: manufacturing automation protocol; imalat otomasyon protokolü; General Motors tarafından OSI referans modeline göre geliştirilen iletişim standardı.

MES: manufacturing execution system; imalat icraat (yürütme) sistemi; ERP ve SCADA sistemleri arasındaki boşluğu doldurmak, bu iki sistem arasında kalan işlerin yapılmasında imalat çalışanlarına yardım etmek amacıyla geliştirilen yazılım sistemi.

Genellikle reçetelerin yüklenmesi, iş emirlerinin hazırlanması, yarı ürünlerin fabrika içindeki hareketlerinin izlenmesi ve vardiyalar arası bilgi transferi vb. konuları kapsar.

MIS: management information system; yönetim bilişim sistemi; işletmenin içinden ve dışından toplanan verilerin işlenerek enformasyona ve bilgiye dönüştürülmesinde yararlanılan yazılım sistemi. Üretilen enformasyon/bilgi iş değeri yaratmada ve karar vermede kullanılır.

MRP: material requirements planning; malzeme gereksinimlerinin planlanması; bir ürünün imal edilmesi için gereken hammadde ve bileşenlerin ne miktar ve hangi zamanlarda temin edilmesi gerektiğini hesaplamaya yarayan ürün ağacı mantığına dayalı kesikli tip üretim yapılan tesislerde kullanılabilen planlama yöntemi.

MRP II: manufacturing resources planning; imalat kaynaklarının planlanması; malzeme gereksinimleri planlama (ing. MRP) sistemine kapasite ve finansal kısıtların dahil edilmesiyle oluşturulan kapsamlı imalat planlama sistemi.

Machine learning: makine öğrenimi; bir cihazın önceki işlemleri sırasında yeni bilgileri kalıcı hafızasına kaydetme yeteneği

Machine vision: makine görmesi; 1) işlemci içeren makinelerin nesne algılama yeteneklerini ifade eden kavram, 2) ekipman ve cihazların temassız algılama ve otomatik yorum yapabilme özelliği. Yorumlama yetisi çoğunlukla aygıtın veri tabanında bulunan bir görüntü ile karşılaştırmaya dayalı olarak yapılır.

Macro: birkaç bilgisayar komutunu ardışık biçimde çalıştırma amacıyla yazılan kısa program, çoğunlukla sık kullanılan fonksiyonları kolayca aktive etmek için hazırlanır.

Magnetic contactor: manyetik alan gücü ile açma kapama yapan elektrik güç devresi aygıtı

Make-to-order: sipariş için üretim; yalnızca müşteri siparişleri geldiğinde yapılan imalat türü. Stok maliyetlerinden korunmak için yapılır.

Make-to-stock: stok için üretim; imalatın müşteri siparişlerini dikkate alınmadan yapılması yöntemi. Üretimi düzgünleştirmek amacıyla yapılır.

Management by fact: veri ve gerçeklere dayalı yönetim. İşletmede alınan kararların sezgi ve alışkanlıklar yerine verilere, dolayısıyla gerekçelere dayandırılması anlayışı. Altı Sigma yaklaşımının temel prensiplerindendir.

Manual reset: oransal kontrolörün ayarlanması yöntemlerinden biri. Oransal bandın ayar değeri etrafından uzaklaşması sonucunda olabilecek hatalardan korunmak amacıyla yapılan el ile düzeltme.

Mass flow rate: hacimsel debinin yoğunluk ile çarpılması sonucunda bulunan kütlesel debi. Zaman birimi içinde akan/geçen kütle miktarı.

Materials handling: malzeme yönetimi; ham madde, malzeme, yarı ürün ve ürünlerin tesis içindeki hareket, taşıma ve konumlarının imalat faaliyetleri ile koordine edilmiş biçimde ve konveyör, vinç, transpalet, forklift vb. ekipmanlar tarafından yönetilmesi.

Maximum operating temperature: en yüksek çalışma sıcaklığı; bir cihaz veya enstrümanın güvenli biçimde işlevini yerine getirebileceği azami sıcaklık.

Mean time to repair: ortalama tamir zamanı

Mean time to failure: iki arıza arası ortalama zaman

Mnemonic: nemonik; 1. genellikle bir işlem kodunu göstermede kullanılan kısaltma halindeki simgeler, 2) insan belleğine yardımcı olmayı amaçlayan bir simge

Mode: mod; donanım veya yazılım biriminin özel işletim veya kullanım yöntemi

Modelling: modelleme; bir sistem, alt sistem veya elemanın davranışını anlamak amacıyla bazı fonksiyonlarının soyutlanması işlemi. Modelleme işlemi somut veya sanal ortamda gerçekleştirilebilir.

Modem: MOdulator-DEModulator kelimelerinin büyük harflerinin alınması ile oluşturulan, verileri iletişim ünitelerinin alıp gönderebileceği şekle dönüştüren aygıtın ismi.

Modulation: bir dalganın özelliğini bir başka dalga ile uyumlu olarak değiştirmek.

Module: modül; donanım veya yazılıma ait değiştirilebilen bir eleman

Monitor: ekran

Monitoring: gözetleme

Motion control: hareket kontrolü; bir endüstriyel cihazın hareketli parçalarının hareket sıralarının, hızlarının, iki nokta arasındaki güzergahlarının belirlenmesi ve yerine getirmesinin sağlanması.

Motion profile: hareket profili; hareketin uzayda izlediği güzergahın hız bilgisi ile tamamlanmış hali.

Multiplex: 1. bir kaynağın birkaç kişi tarafından kullanılması, 2)farklı zamanlarda farklı sinyallerin aynı hatları kullanması işleminin bir dış sinyal aracılığı ile kontrol edilmesi tekniği.

Multiplexer: farklı kaynaklardan gelen verileri aynı varış noktasına gönderen giriş/çıkış cihazı.

NC: numerical control; sayısal kontrol; makinelerin çalışmalarının, makinelerin hareketli kısımlarının hareketlerinin kontrol edilmesinde kullanılan bir kontrol tekniği; genellikle CAM sistemleri tarafından sayısal komut gönderilmesi şeklinde işleyen sisteme verilen isim.

NEMA: National Electrical Manufacturers Association; Ulusal Elektrik İmalatçıları Birliği olarak bilinen A.B.D. kurumu. Elektrik kullanımına ilişkin çeşitli alanlar için geliştirdiği standartlarla tanınan örgüt.

Nano: metrenin milyarda biri

Nanotechnology: moleküllerin yeniden düzenlenerek yeni malzemeler veya makineler yapma bilimi

Network: 1) ağ, şebeke; 2) bilgisayar ve çevre birimleri ile kurulan herhangi bir sistem, 3) elektriksel, hidrolik, pnömatik elemanlarla kurulan sistemlerin genel adı.

Node: 1) düğüm, 2) veri iletim şebekesinde bulunan herhangi bir terminal.

Noise: 1) gürültü, 2) sinyal hatları içinde yer alan, istenmeyen elektriksel girişim.

Nondestructive testing: tahribat yaratmayan test

Notation: gösterim

Numeric: sayısal; tanıma veya sayma için niceliksel hanelerin kullanılması

Numeric coding: sayısal kodlama; bilgilerin makineye verilmesinde kullanılan bir kısaltma sistemi olup tüm bilgiler alfabetik kodlamanın tersine sayısaldır.

Numerical control system/machine: sayısal denetim sistemi; belirli bir noktada sayısal verilerin doğrudan devreye sokulması ile denetlenen sistem/makine

Nyquist theorem: Nyquist teoremi; örnekleme hızının sinyalin en yüksek frekans değerinin iki katı olması gerektiğini ileri süren kuram

OCR: optical character recgnition; optik karakter tanıma: makinelerin yazılı veya basılı harf ve rakamları ışık algılama metotları kullanarak tanıma özelliği. El yazısını tanıma özelliği 'intelligent character recognition' olarak adlandırılmakta.

OEM: original equipment manufacturer. Başka imalatçılardan veya kendi imalat atölyelerinden aldıkları montaj ve alt montaj parçalarını birleştirerek otomobil, makine ve ekipman oluşturan firmalar.

OI: operator interface; operatör arayüzü; bir sürecin veya makinenin durumunu operatöre gösteren donanım ve yazılım sistemi, insan operatör ile makine arasındaki bağıntı.

OLE: object linking and embedding; nesne bağıntılama ve gömme; herhangi bir ofis yazılımındaki nesnelerin başka yazılımlar tarafından kullanılmasını sağlayan Microsoft teknolojisi.

OOP: object oriented programming; nesne yönelimli programlama; yazılım geliştirmede kullanılan en son yaklaşımlardan biri. Yazılımların programlamasında ve sonradan yapılacak değişikliklerde kolaylık ve esneklik sağlaması amacıyla geliştirilen yol

OPC: OLE for process control; nesne bağıntılama ve gömme teknolojisinin süreç kontrolü yazılımlarında da kullanmasını olanaklı kılan yazılım teknolojisi, Microsoft tarafından geliştirilmiştir.

OPC DA: OPC data access; OPC teknolojisindeki veri erişim yöntemi

OPC DE: OPC sistemindeki veri değişim yöntemi

Off-line: çevrim dışı; ana işlem biriminin doğrudan doğruya kontrolü altında bulunmayan birim

Offset: bir süreç değişkeninde, çoğunlukla sıcaklık büyüklüğünün olması gereken değeri ile gerçek değeri arasındaki fark

On-line: hatta bağlı; belirli bir birimin bilgisayar tarafından kontrol edilecek bir işleyiş durumunda olmasını ifade eden deyim

On/off controller: eylemi yalnızca tamamen açık veya tamamen kapalı olan kontrolör/denetçi.

Open circuit: açık devre. Ölçme devresinin herhangi bir yerinde temasın, elektriksel iletişimin bulunmaması durumu. Açık devre çoğunlukla gerilimdeki hızlı ve ani düşüşlerle karakterize edilir.

Open loop control: açık döngü kontrolü; çıkış değişkeninin direkt olarak sistem girdisi tarafından üretilmesi için tasarımlanmış sistem yapısı. Bu yapıda geri besleme elemanı bulunmaz.

Open systems: farklı standartlarla uyumlu bileşenlerin bir arada kullanılabilmesine olanak sağlayan yapılara verilen genel ad.

Operating system: bir bilgisayarın faaliyetlerini, çeşitli bileşenlerini ve başka bilgisayar ve çevre üniteleriyle olan ilişkilerini kontrol ederek yöneten sistem programı.

Optimization: en iyileme; bir sistemi oluşturan tüm bileşenlerin sistem amacı doğrultusunda çalıştırılması için yapılması gereken düzenlemenin, bileşenlerin alması gereken değerlerin ne olduğunun belirlenmesi için yapılan çalışmalar bütünü.

Output: çıktı; çıkış terminalinde ölçülen elektrik sinyal değeri.

Outputs: bir sistemin faaliyetleri sonunda elde edilen bilgi ve değerler bütünü.

Overflow: taşma; bir kayıtın kendisine ait adres içinde saklanamaması durumu.

Overrun: aşırı işleme; gönderici birimin aktarma hızı alıcı birim tarafından karşılanamdığı durumda oluşan veri kayıplarını anlatan ifade.

Overshoot: bir sistemin çıktılarının arzulananın çok üzerinde olması durumu.

A - B - C  D - E - F  G - I - H  J - K - L   Â M - N - O  P - Q - R  S - T - U  V - W - X - Y - Z