Transformatör Yağı Testleri ve Bobin Sıcaklık Göstergeleri

Soğutma amacıyla yağ kullanılan tüm transformatörlerde, yağ ve sargı sıcaklıklarını gösteren donanımlar bulunur. Hatta sıcaklık değişimini belli bir zaman diliminde takip eden kayıt cihazları da bulunmaktadır. Sıcaklık ölçüm ekipmanları otonom bir soğutma sistemi ile kullanılabilir.

A- A+

30.08.2016 tarihli yazı 16325 kez okunmuştur.

Trafo Yağ Bobin Sıcaklık Test Sargı

Trafolarda kullanılan göstergeler üç tiptir:

► Tamamen mekanik (yağ tankına monte edilmiş ölçü aleti, termometre)
► Tamamen elektronik (SCADA dönüştürücüler ve diyagram kaydediciler)
► Elektronik ve mekanik kombine edilmiş sistemler

Öncelikli olarak sıcaklık göstergelerinin, kayıt ve kontrol cihazlarının kalibrasyonları her zaman kontrol edilmelidir. Sıcaklık ölçüm sensörlerinin kalibrasyonu için geçmişten beri kullanılan en popüler metod, tüm sıcaklık kontrol elemanlarını yağ tankına yerleştirdikten sonra, sıcaklığı sabit bir ivme ile artırarak, tüm cihazlardan eş zamanlı olarak verileri kontrol etmektir.

Alarmlar ve kontrol bağlantıları arzulanan eşik değere göre ayarlanmalı ve sürekli kontrol edilmelidir. Bağlantı kesme noktası eşik değerden 5°C ile 10°C arasında daha düşük olmalıdır.

Sıcaklık ölçme cihazlarındaki tüpler çok dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır. Çünkü hassas yapıları darbe aldıktan sonra tamiri mümkün kılmamaktadır. Tüp yapısını korumak adına keskin dönüşlerin oluşumu engellenmelidir. Ayrıca tüpler üzerinde oluşan bükümler ve küçük göçükler cihazı tamamen kullanışsız hale getirebilir. İnce boru yapısının yapının sonundaki gösterge, trafo tankı üzerindeki özel küçük kuyuya uyumlu bir şekilde üretilmiştir. Bu kuyu transformatör yağına ulaşabilecek şekilde uzanır. Trafo yağ kuyuları sayesinde dökülme ve taşma olmadan sıcaklık sensörlerinin değişimi sağlanır, aksi halde transformatör tankı içerisindeki basınçlı nitrojen ve yağ rezervuarı parça değişimlerini zorlaştırabilir.

►İlginizi Çekebilir: Transformatör Yağı Nedir? Nasıl Olmalıdır?

Doğru kalibrasyonu bulmak bıktırıcı olsa da, bu konu çok önemlidir. Kontrol çubukları, sıcaklık eşik değeri geçtiği zaman otomatik soğutma sistemini devreye sokacak sinyalleri sağlar. Sıcaklık takibi trafolar için temel koruma metotlarından biridir. Yüksek sıcaklık, yalıtım materyallerine zarar verdiği için transformatörün kullanım süresini kısaltır. Yağ sıcaklığı 100°Cyi aştığında kağıt yalıtım materyalinin yıpranma oranı hızla artar.

Bobin Sıcaklığı Ölçüm Cihazları

Trafo yük altındayken termal görüntüleme cihazları yüksek sıcaklık noktalarının tespitinde kullanılır. “Kızgın nokta” sıcaklığı bobinler üzerinde yaşanan I²R kayıplarına, ısının trafo yağına hangi oranda aktarılabildiğine ve yağın hangi oranda soğutulabildiğine göre değişir.

Termal görüntüleme aletlerinin haricinde, kullanılan dirençli sıcaklık ölçümü cihazları, yapıları içerisindeki metalin direncinin sıcaklık ile değişmesi sonucu sıcaklık ölçümü sağlar. Ölçümlerin dolaylı yollardan yapılmasının sebebi yapısal kısıtlamaların bobinden ölçüm almamızı engellemesidir. Dirençli sıcaklık ölçüm cihazlarının içyapılarında kullanılan platinyum sıcaklık değişimine neredeyse lineer bir tepki verir.

“Ek bilgi olarak fabrika testi sırasında bobinlerin gerçek sıcaklık tepkileri ölçülürken, yüksek akım ve düşük voltaj kullanılır.”

►İlginizi Çekebilir: Trafolarda İzolasyon Direncinin Ölçülmesi

Ölçüm İşlemleri

Test için, yük üzerindeki bobinin birçok noktasına yerleştirilen problar ile gerçek “kızgın nokta”ların tespiti yapılır. Üreticinin sağladığı talimat kitabındaki karakteristik akım-sıcaklık eğrilerini dikkatle incelemek, kendi özel kullanım koşullarınız altında eşik sıcaklık değerleri hakkında fikir verir. Aynı zamanda sıcaklık musluğu fabrikada ayarlandığı şekilde bırakılıp, değiştirilmemelidir.

“Ana fikir yağ kuyusunun 'kızgın noktaları'nı kalibre etmek değil, trafonun talimatlara uygun bir şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol etmektir. Eğer sonuçlar beklentiler ile örtüşmüyorsa ilk olarak test donanımlarının ayarları, kullanılan metod ve test koşullarının idealliği gözden geçirilmelidir.”

Dikkate değer sıcaklık değişimleri için 10-20 A gerekli olabilir. Aynı zamanda istikrarlı bir sıcaklığa erişmek için 15-30 dakika arasında beklemeniz gerekebilir. Wheatstone köprüsü üzerinde kullanılan dirençli sıcaklık ölçüm cihazınızdaki direnç değişimleri yavaşladığında, artık sıcaklık-akım eğrinizi kontrol edebilir ve ölçümlerinizin doğruluğunu sorgulayabilirsiniz.

Son Testler

Sıcaklık testlerimizi AC akım ile gerçekleştirdikten sonra akım trafosunun kapalı olduğunu tekrar doğrulayın. AC akım geçiren aynı iki terminal boyunca ölçüm ile bağlantı olmadığını görün, eğer akım trafosu bağlanmış ise (ve açık devre değil ise) ohmmetre sıfır ohm civarında bir değer göstermelidir. (ve sıcaklık ölçüm direncinden büyük ölçüde düşük olmalıdır) Bunun sebebi akım trafosunun, DC ohmmetre ile ölçümde kısa devre gibi görünmesidir.