Çalışma Alanlarının Aydınlatılması |
TS EN 12464-1

Yeterli ve uygun aydınlatılmış bir iş yeri, işlerin doğru ve etkili yapılmasını sağlar. Rahat bir çalışma ve görüş alanı gerektiren iş yerlerinde aydınlatmanın uygunluğu, işin çeşidine ve süresine bağlı olarak değişmektedir. Bu durumda iş yerlerinin aydınlatılmasında TS EN 12464 standardı esas alınır. Ayrıntılar yazımızda.

A- A+

05.12.2018 tarihli yazı 41532 kez okunmuştur.

Aydınlatma Çalışma Alanı TS EN 12464 Aydınlık Düzeyi Yansıtma Oranı Renksel Gerverim

EN-12464 Standardı Nedir?

EN 12464 standardı; Avrupa Standartları Komitesi (CEN) tarafından yayınlanan, Türk Standartları tarafından kabul edilen, kapalı çalışma alanları (TS EN 12464-1) ve bina dışındaki iş yeri (TS EN 12464-2) aydınlatmalarını kapsayan iki ayrı standarttır. Standart birçok çalışma yerlerinde aydınlatmanın niceliğini ve niteliğini belirler. Ayrıca iyi bir aydınlatma uygulaması için tavsiyeler de vermektedir.

Kapalı alanlardaki iş yeri aydınlatmalarında, TS EN 12464-1 Şubat 2013 standardı referans alınarak aydınlatma kriterleri belirlenir.

İş Yeri Aydınlatmaları Neden Önemlidir?

► Görsel kontrollerin önemli olduğu durumlarda,

► Rahat ve konforlu bir görüş ortamı oluşturulmasında,
► Çalışanların biyolojik ve psikolojik etkileri açısından,

en önemli faktör aydınlatmadır. Doğru aydınlatmanın yararlarını sıralayacak olursak; ekonomik potansiyel sağlar, iş verimi artar, gözün görme yetisi artar, yaşam konforu artar, iş kazaları azalır.

TS EN 12464-1 Kapalı Çalışma Alanları Aydınlatması

Standart; aydınlık dağılım değerini, kamaşma değer limitini ve renksel geriverim değerini iş yerinin bölümlerine ve yapılan işin niteliğine göre belirlemiştir. Bu standart iş sağlığı ve güvenliği kurallarını kapsamamaktadır.

Standartta Belirtilen Aydınlatma Kriterleri Nelerdir?

► Aydınlık Düzeyi

► Yansıtma Oranı
► Kamaşma
► Doğrudan Aydınlatma
► Dolaylı Aydınlatma
► Işığın Renk Sıcaklığı
► Renksel Geri Verim
► Gün Işığı

1) Aydınlık Düzeyi:

Birim alandaki ışık akısı miktarına (ışık akısı yoğunluğu) aydınlatma şiddeti denir. Birimi lükstür.
1 lüks = 1 lümen/m²

Standarta göre; aydınlık düzeyi açık havada 2000-100.000 lüks arasında iken geceleri 50-500 lüks arasında olmalıdır. TS-12464-1 no’lu standartta bazı alanlarda olması gereken aydınlık düzeyi değerleri Tablo 1'de verilmiştir.

Tablo 1: Bazı alanlarda olması gereken aydınlık düzeyleri

►İlginizi Çekebilir: Ofis Aydınlatmasında Nelere Dikkat Edilmeli? Ofislerde Led Aydınlatma

2) Yansıtma Oranı:
Her yüzeyin, gelen ışığı yansıtma büyüklüğü farklıdır. Koyu renk bir yüzey açık bir yüzeye göre ışığı daha fazla tutar, yani daha az ışık yansıtır. Bu oran aşağıdaki formülle bulunabildiği gibi, yansıyan ışığın gelen ışığa oranı ile de bulunabilir.

Yansıtma oranı (%)= (Luminesans/Aydınlatma Siddeti)* п * 100

Lüminesans, bir yüzey tarafından yansıyan ışık miktarıdır.

Yansıtma oranında etkili olan yüzeylerin yansıtma oranları TS-12464-1 no’lu standartta belirtildiği gibi Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2: Yüzeylerin yansıtma oranları

►İlginizi Çekebilir: Aydınlatmanın Tarihçesi-Ateşten Gazyağına

3) Kamaşma:
Göz kamaşması, doğrudan veya dolaylı olarak gelen ışıktan kaynaklanabilir.

a) Doğrudan kamaşma: Işık kaynağına direkt olarak bakıldığında oluşur ve bunun sonucunda göz sağlığı zarar görür.

b) Dolaylı kamaşma: Yansıtıcı yüzeylerden ışığın yansıması sonucu oluşur ve yapılan iş olumsuz etkilenir.

4) Doğrudan Aydınlatma:

Bir yüzeyin bir kaynaktan düz bir hat üzerinden gelen ışık ile aydınlatılmasıdır. İş yerlerinde, gözle kontrol gerektiren, detaylı incelemenin önemli olduğu ince işler için kullanılmaktadır.

5) Dolaylı Aydınlatma:
Işık akısının %90’nını farklı yüzeylere dağıtan ve bu yüzeylerden yansıması sonucu ortamın aydınlatılmasıdır. Verimlilik açısından yansıyan yüzeylerin açık renklere boyanmış olması gerekmektedir.

►İlginizi Çekebilir: Eğitim Kurumlarında Led Aydınlatma Çözümleri

6) Işığın Renk Sıcaklığı:

Işığın renk sıcaklığı seçiminin, fiziksel ısı ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Renk sıcaklığı kavramı yayılan ışığın görülen rengi anlamına gelmektedir. TS EN 12464-1 no’lu standartta ışığın rengi, rengin sıcaklığı ile tanımlanmıştır.Sıcak iklimlerde genellikle daha soğuk bir ışık rengi görünüm tercih edilirken, soğuk iklimlerde daha sıcak bir ışık tercih tercih edilir.

►İlginizi Çekebilir: Lux ve Lümen Nedir?

7) Renksel Geri Verim:

Işık kaynağının, nesnelerin gerçek renklerine ne oranda yakın olduğunu belirtir. En yüksek renksel geriverim değeri (CRI) 100’dür. Işık kalitesi azaldıkça bu değer de azalmaktadır.

►İlginizi Çekebilir: Sayısal Görüntü İşlemede Kullanılan Renk Modelleri

8) Gün Işığı:

Gün ışığı değişken bir olguya sahiptir. Zamanla ve spektral kompozisyona göre değişmektedir. Gün ışığından mümkün olduğu kadar yararlanılması, maliyet açısından avantaj sağlayacaktır. Ayrıca gün ışığının iş yerlerinde daha çok tercih edilmesi çalışanın sağlığı ve güvenliği açısından da etkilidir.

TS-EN 12464-1 Standartta Yer Alan Teknik Terimlerin Anlamları

Lx: Ortalama aydınlatma seviyesini belirtir.

UGRL: Kamaşma değerini temsil eder.

Uo: Aydınlanan yüzeyin homojenliğini yani düzgünlüğünü belirtir.

Ra: Renksel geri verimdir.

TS EN 12464-1 Şubat 2013 standardında yer alan kapalı çalışma alanlarına ait aydınlatma değerlerini gösteren çizelgeler aşağıda örnek olarak verilmiştir.

Daha fazla bölümler için TS EN 12464-1 standardında yer alan en az aydınlık düzeyi tablolarına bakabilirsiniz.

Yazar: Pelda Gezer

Kaynak:

►TS EN 12464-1 ŞUBAT 2013
► EMO