Röleler, bir elektrik devresinin açılıp kapanmasını sağlayan elektriksel anahtarlardır. Aynı anda farklı frekans ve dalga türlerinde etkilenmeden anahtarlama yapabilirler. Elektromanyetik çalışırlar, yani üzerlerinden akım geçmesiyle aktif hale gelirler. Röleler özellikle, yüksek sıcaklık, nem veya sıvı ortamlar dahil çalışılması zor ortamlarda kullanıcılara büyük kolaylık sağlamaktadır. Manyetik röle, reaktif güç kontrol rölesi, motor koruma rölesi, gerilim koruma rölesi, kaçak akım koruma rölesi, frekans koruma rölesi, faz koruma rölesi, aşırı akım koruma rölesi ve zaman röleleri öne çıkan röle çeşitlerindendir. Bu yazımızda “Zaman Röleleri”ni inceledik.





Bobini enerjilendikten sonra veya bobin enerjisi kesildikten sonra kontakları durum değiştirebilen rölelerdir. Yani Zaman rölelerinin genel görevi; kumanda devresindeki güç kontaktörlerinin kontrolünü sağlamak ve kumanda etmektir.

Zaman röleleri, devre veya makine olarak adlandırılan mekanizmaları belirli bir süre içerisinde veya bu sürenin sona ermesiyle çalıştıran ya da devreden çıkaran otomatik kumanda devre elemanlarıdır. Diğer bir deyişle zaman röleleri, bobinden enerji kesilmesi veya bobine enerji verilmesinin ardından geçen belirli bir süre sonunda kontakları durum değiştiren röle çeşididir.

Periyodik biçimde çalışmayı sağlamak ve verimliliği artırmak için otomasyon sistemlerinde zaman röleleri kullanılmaktadır. Aydınlatma sistemlerinden, sulama kontrolüne kadar çok geniş bir kullanım alanına sahip olan zaman röleleri, ilgili sistemin istenilen zamanda devreye girmesini, istenilen zamanda devreden çıkmasını sağlamaktadır. ENTES zaman röleleri konusundaki tecrübesiyle, birçok sistemin kontrolünü pratik hale getirmektedir. ENTES ürün portföyü sayesinde, farklı uygulama alanları için en iyi çözümü sunmaktadır. Zaman rölelerini daha iyi anlamak ve sistem ihtiyaçlarını belirleyebilmek için öncelikle şu üç tanıma hakim olmak gerekmektedir:

► Giriş Gerilimi: Terminallere uygulanan gerilimi ifade etmektedir. Zaman rölesinin fonksiyonuna bağlı olarak zaman rölesini devreye sokar veya tetikleyici uygulandığında başlatmaya hazır hale getirir.
►Tetik Sinyali: Bazı fonksiyonlarda giriş gerilimi uygulandıktan sonra, bir tetikleyici kullanılır. Bu tetikleyici kuru kontak anahtarı veya gerilim olabilir.

►Çıkış: Zaman röleleri yükü kontrol etmek için açılacak ve kapanacak bir çıkışa (mekanik röle veya katı hal) sahiptir.

 

Zaman röleleri, zamanın kritik olduğu işletmelerde kontak kontrolünü ayarlanan süre ve fonksiyona göre yaparak cihaza bağlı yükü ihtiyaca göre devreye almamıza olanak sağlayan mikroişlemci tabanlı kontrol cihazlarıdır. Genellikle otomasyon sistemlerinde ve güç devrelerinin kumanda panolarında kullanılan bu röle grubu temel olarak gecikmeli veya gecikmesiz olarak röle konumlarını değiştirerek sistemi kontrol edebilmektedir.

Zaman rölesinin üzerinde, rölenin zaman ayarlarının yapılabileceği potansiyometreler bulunur. Bu zaman ayarları milisaniyelerden saatlere kadar olan sürelerde seçilebilir. Ayrıca cihazın üzerinde rölenin çalışma durumunu gösteren LED’li durum göstergeleri de yer almaktadır.

Genellikle zamanlayıcı olarak da adlandırılan bu cihaz, belirli bir zaman dilimi boyunca devrelerin açılması veya kapanması gibi belirli işlemleri gerçekleştirmek için tasarlanmıştır. Zaman röleleri, endüstriyel otomasyon sistemlerinde, enerji yönetimi uygulamalarında ve otomatik kontrol sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Zaman rölelerinin temel işlevi, belirli bir gecikme süresini veya zaman aralığını kontrol etmek ve bu süre sonunda belirli bir eylemi başlatmaktır. Bu, otomatik sistemlerde zamanla ilgili işlemlerin düzenlenmesinde büyük bir avantaj sağlar. Örneğin, bir zaman rölesi, bir motoru belirli bir süre boyunca çalıştırdıktan sonra otomatik olarak durdurabilir veya bir ısıtma sistemini belirli bir periyotta devreye alabilir. Bu, endüstriyel süreçlerin, enerji tasarrufu stratejilerinin ve diğer otomatik kontrol uygulamalarının etkin bir şekilde yönetilmesine yardımcı olur.

 

►İlginizi Çekebilir: MPR-47SE Ethernet Haberleşmeli Şebeke Analizörleri

 

Bir makineyi, bir devreyi veya bir sistemi, ayarlanan süre ve programlar çerçevesinde devreye sokacak veya devreden çıkaracak şekilde tasarlanan zaman rölelerinde genellikle güç devrelerinin kumanda panolarında yararlanılmaktadır. Zaman röleleri, çalışma prensibi açısından çeşitlerine göre farklılık göstermektedir.Kontaklarının değişme zamanına göre farklı röle çeşitleri bulunmakla birlikte, çalışma prensibi değerlendirildiğinde bazı röle çeşitlerinin ani konum değiştirebildiğini, bazılarının ise gecikme ile kontak konumunu değiştirdiğini görürüz. Röleler, bobinine enerji uygulanması veya uygulanan enerjinin kesilmesi durumlarına göre ani veya gecikmeli kontak değişimi yapabilmektedir. Bu iki durumun dışında çok fonksiyonlu, yıldız-üçgen, flaşör röle vb. farklı çalışma prensiplerine sahip zaman röleleri mevcuttur.
 

Zaman röleleri çalışma prensibi açısından röle çeşitlerinden biri olan çekmede gecikmeli modellerde, zaman sayımı bobine gerilim uygulandığında başlar ve belirlenmiş olan sürenin tamamlanmasının ardından röle kontağın konumunun değişmesini sağlar. Bu işlem sonrasında açık kontak kapanırken kapalı olan ise açılır. Gerilimin kesilmesi ile birlikte röle kontağın normal konumuna dönmesini sağlar.

Düşmede gecikmeli modellerde ise; bobine gerilim uygulanması ile birlikte kontağın konumu ani olarak değişir ve enerji kesilmediği takdirde bu konum korunur. Gerilimin kesilmesi ile zaman sayımı başladıktan sonra belirlenmiş sürenin sona ermesinin ardından kontak normal konumuna geri döndürülür.

 

Çalışma prensibi açısından çekmede gecikmeli ve düşmede gecikmeli olmak üzere iki tip zaman rölesi bulunmaktadır. Çekmede gecikmeli olan röleler düz zaman rölesi olarak, diğeri ise ters zaman rölesi olarak ifade edilebilmektedir.

► Çekmede Gecikmeli Zaman Rölesi

Diğer adıyla “Düz Zaman Rölesi” bobinine (röleye) enerji uygulandığında ayarlanan t süresi kadar saymaya başlar ve biten süre sonunda röle kontakları konum değiştirir. Kapalı olan kontağı açılır, açık olan kontağı ise kapalı konuma gelir. Ayarlanan süre dolmadan veya süre dolduktan sonra enerjisi kesilirse zaman rölesi devreden çıkar ve kontak konumları sıfırlanmış olur.

Bobine verilen enerji ile başlanarak belirlenen sürenin bitiminde kontakları yer değiştirmek için kullanılan fonksiyondur. Bobine enerji verilen ilk anda ani açılıp kapanan kontaklar, belirlenen sürenin bitmesiyle ise gecikmeli açılıp kapanan kontaklar yer değiştirmektedir.

► Düşmede Gecikmeli Zaman Rölesi

Bobine verilen enerjinin kesildiği andan itibaren başlanarak, ayarlanan süre sonunda kontakları konum değiştirmeye yarayan fonksiyondur. Bu fonksiyona sahip olan röleler, bobine enerji verilir verilmez rölenin kontakları ani olarak yer değiştirir.

Bu iki ana grup dışında, çalışma prensiplerine bağlı olarak; bırakmada gecikmeli modeller ya da çekmede ve bırakmada gecikmeli olanlar da ihtiyaca göre tercih edilebilmektedir. Yıldız-üçgen zaman rölelerinin yanında flaşör tip olanlarda mevcuttur.

► Bırakmada Gecikmeli Zaman Rölesi

Diğer adıyla “Ters Zaman Rölesi” bobinine enerji verildiğinde röle kontakları konum değiştirir. Kapalı olan kontağı açılır, açık olan kontağı ise kapalı konuma gelir. Röle enerjili kaldığı sürece değişen kontakların konumunu korur. Enerji kesildikten sonra ayarlanan süre kadar saymaya başlar ve biten süre sonunda röle kontakları eski konumuna döner. Bu t zamanı bittiğinde ise röle bırakıp ilk yerine dönmektedir.

► Yıldız-Üçgen Zaman Rölesi

Yıldız üçgen fonksiyonuna sahip röleleri büyük güce sahip motorlarda yıldız-üçgen yol verme devrelerinde kullanılmakta olup, bobine verilen enerji ile yıldız bağlantıyı sağlamaktadırlar. Belirlenen süre bittiğinde kontakların hepsi yer değiştirip, bu büyük güce sahip motoru yıldız bağlantıdan üçgen bağlantıya geçirme görevini üstlenirler. Bu geçiş anlarında olması muhtemel kısa devre olayını önlemek maksadıyla yaklaşık 0,1 saniye boyunca motora enerji verilmemelidir.

► Flaşör Zaman Rölesi

Flaşör zaman röleleri, çekmede gecikmeli ve bırakmada gecikmeli rölelerde olduğu gibi kontak değiştirir. Besleme gerilimi verildiği anda röle kontaklarını değiştirir ve ayarlanan süre kadar çıkış verir, bu sürenin bitiminde kontaklar eski haline geri döner. Ayarlanan diğer bir süre kadar kontaklar ilk konumunda kalır. Bu sürenin bitiminde ise röle kontaklarını tekrardan değiştirir. Flaşör rölelerde enerji bulunduğu süre boyunca bu döngü devam etmektedir.

► Asimetrik Flaşör

İki farklı zaman ayarlama imkânına sahip olan ve bobinine verilen enerji ile kontakları yer değiştiren röle çeşididir. Bu fonksiyona sahip rölelerde, belirlenen ilk süre boyunca yerini korumakta ve belirlenen sürenin bitiminde ise normal çalışma konumuna dönmektedir. Bu esnada ikinci belirlenen süre başlayıp biter ve bitmesiyle birlikte kontaklar yeniden yer değişikliği yapar. Verilen enerji kesilmediği sürece bu döngü sürekli olarak devam etmektedir.

 

Zaman rölesi, tercih edilen süreye göre programlanabildiği için birçok farklı amaçla kullanılabilmektedir. Zaman röleleri, birçok farklı alanda çeşitli uygulamalara sahiptir. Bazı kullanım alanları şunlardır:

► Endüstriyel Otomasyon: Fabrikalarda ve endüstriyel tesislerde, üretim süreçlerini düzenlemek ve koordinasyonu sağlamak için zaman röleleri kullanılmaktadır. Makinelerin belirli zaman aralıklarında çalışmasını veya durmasını sağlayarak verimliliği arttırmaktadır.

► Aydınlatma Kontrolü: Aydınlatma sistemlerinde zaman röleleri, belirli saatlerde ışıkların otomatik olarak açılmasını veya kapanmasını sağlayarak enerji tasarrufu sağlamamıza yardımcı olmaktadır. Park, bahçe ya da sokak gibi açık kullanım alanlarının yanı sıra okul, hastane, cami gibi kapalı kullanım alanlarında gün içinde belirli saatlerde açılıp kapanan aydınlatma sistemlerine ihtiyaç vardır. Zaman röleleri sayesinde istenen süre programlanabilmektedir. Hatta bu programlamanın günlere göre farklı şekilde tekrarlanması dahi sağlanabilmektedir. Bunun için istenen günlerde farklı programların yapılması yeterli olacaktır.

► Sulama Sistemleri: Bahçe ve tarım alanlarında sulama sistemlerini zamanlamak için zaman röleleri kullanılmaktadır. Bitkilerin belirli zamanlarda sulanmasını ve bu sayede suyun verimli kullanılmasını sağlamaktadır. Tarımsal ve bahçe sulama sistemlerini günde bir ya da birkaç kez çalıştıran su pompalarının programla özelliği sayesinde sağlanabiliyor olmasında zaman rölelerin payı büyüktür. Bu durum özellikle tarımın yoğun olarak yapıldığı yerlerde önemli avantajlar sağlar.

► Otomotiv Sektörü: Otomobillerde ve diğer taşıtlarda zaman röleleri, korna, farlar veya silecekler gibi belirli işlevleri kontrol etmek için kullanılabilmektedir.

► Isıtma&Soğutma Sistemleri: Zaman röleleri aynı zamanda ısıtma ve soğutma sistemlerinde yaygın olarak kullanılmakta ve günlük yaşama büyük kolaylıklar getirmektedir. Yerleşim alanları ya da endüstriyel alanlarda ısıtma ve soğutma sistemlerinin periyodik olarak çalışmasını gerektiren durumlar vardır. Bu durumlarda zaman röleleri devreye girerek gereken sistematiğin programlanabilmesini sağlamaktadır.


ENTES MCB-25 Zaman Rölesi Kullanım Alanları - Oteller


 

Zaman rölesi seçimi yaparken her şeyden önce bakılması gereken husus, rölenin ihtiyacınızı karşılayacak fonksiyon(lar)a sahip olup olmamasıdır. Röleler tek bir fonksiyona sahip olabildiği çok fonksiyonlu zaman röleleri de mevcuttur.

Bir diğer önemli faktör ise kumanda devresinde kullanılan besleme gerilimine uygun biçimde bir zaman rölesi seçmektir. Rölenin modeline bağlı olarak besleme gerilimi aralıkları da değişkenlik gösterecektir.

Zaman rölesinin kumanda devresine ihtiyaç duyduğu kontakların sayısı da ürün seçimini etkileyen faktörlerden biridir. Zaman rölesi seçerken boyutlar da kullanım alanına bağlı şekilde önemli olmaktadır. Genel olarak küçük panolarda kullanılan bu zaman röleleri DIN1 ya da en fazla DIN3 boyutlarında olması talep edilir. Zaman ayar timpotlarının anlaşılır ve açık olması da seçim yaparken dikkat edilmesi gereken bir diğer faktördür. Daha kolay kullanıma sahip ekranlı röleler de mevcuttur.

Tüm bu özelliklerin yanı sıra rölenin üzerinde bildirim amaçlı olarak LED bulunması da kullanıcıyı bilgilendirmek açısından önemlidir.
 

ENTES zaman rölelerini incelemek için tıklayın.
ENTES çok fonksiyonlu zaman rölelerini incelemek için tıklayın.
ENTES astronomik zaman rölelerini incelemek için tıklayın.



ENTES MCB-7 Zaman Rölesi Fonksiyonları ve Zaman Ayarı



 

► Geniş Zaman Ayar Aralığı

ENTES zaman röleleri, kullanıcıların farklı uygulama gereksinimlerine göre geniş bir zaman ayar aralığı sunar. Bu, rölenin esnek kullanımını sağlar ve çeşitli endüstriyel otomasyon süreçlerinde uygulanabilirliğini artırır.

► Yüksek Hassasiyet ve Güvenilirlik

Bu röleler, yüksek hassasiyetle zamanlama yapabilme kabiliyetine sahiptir. Güvenilirlikleri sayesinde, kritik uygulamalarda bile tutarlı performans gösterirler. Elektrik kesintileri ve dalgalanmalara karşı dayanıklı olup uzun ömürlü kullanım sunar.

► Kullanıcı Dostu Tasarım

ENTES zaman röleleri, kolay kurulumu ve kullanımını sağlayan kullanıcı dostu bir tasarıma sahiptir. Genellikle üzerinde bulunan dijital ekranlar ve butonlar aracılığıyla zaman ayarları kolayca yapılabilir. Ayrıca, kompakt ve modüler yapıları sayesinde farklı sistemlere entegrasyonu oldukça basittir. 



ENTES'in farklı ihtiyaçlara çözüm sunabilecek çeşitliliğe sahip geniş ürün aileini incelemek için https://www.entes.com.tr/zaman-roleleri/  adresini ziyaret edebilirsiniz.


 

► Modüler Tasarım

ENTES zaman röleleri, modüler bir yapıya sahip olup, farklı uygulamalara kolayca uyum sağlar. Farklı zaman aralığı seçenekleri ve fonksiyon modları sunarak, çeşitli endüstriyel ve ticari ihtiyaçlara hitap eder.

► Çok Yönlülük

Zaman, gecikme, döngü, yıldız-üçgen gibi birçok farklı fonksiyon için kullanılabilir. Bu çok yönlülük, kullanıcıların çeşitli uygulamalarda aynı röleyi kullanabilmesini sağlar.

► Uzaktan İzleme ve Kontrol

Bazı modellerde, uzaktan izleme ve kontrol özellikleri bulunur. Bu, bakım ve izleme süreçlerini daha verimli hale getirir.

► Geniş Servis Ağı

ENTES’in geniş servis ve destek ağı, ürünlerin bakım ve tamir süreçlerini kolaylaştırır ve hızlandırır.

► Kalite Kontrol

Üretim süreçlerinde sıkı kalite kontrol uygulamaları, her bir ürünün yüksek kalitede olmasını sağlar.

► Uluslararası Sertifikalar

ENTES zaman röleleri, çeşitli uluslararası kalite ve güvenlik sertifikalarına sahiptir. Bu, ürünlerin global standartlara uygun olduğunu ve güvenilirliğini kanıtlar.



6 Adımda DTR Zaman Rölesi Yaz-Kış Saati Ayarı









ENTES Webinar: Çok Fonksiyonlu Zaman Röleleri ve Uygulama Alanları






Kaynak: