Zemin ve Kaya Özelliklerinin 12 Adımda Seçimi

Yapılması planlanan bir yapının oturacağı zemini tanımak, o yapının ayakta kalabilmesi için çok önemlidir. Yani yapıdan gelen temas basıncı ile yapının oturacağı zeminin taşıma kapasitesinin karşılaştırılması gerekir. İşte bu zeminin taşıma kapasitesinin belirlenmesi için, zemini tanımak ve özelliklerini bilmek gerekmektedir. Bunun için de deneylere başvurulur, zemin ve kaya özellikleri tasarımcı mühendisler tarafından seçilir. Peki nasıl mı?

A- A+

02.11.2016 tarihli yazı 8508 kez okunmuştur.

Mühendislik tasarımı için zemin ve kaya özelliklerinin seçimi, rasyonel bir yaklaşımla 12 adımda özetlenebilir. Zemin ve kaya özelliklerinin belirlendiği 3 temel aşama şu şekildedir;

► Zemin Etüdü ve Arazi Deneyleri
► Laboratuvar Deneyleri ve Yorumlama
► Mühendislik Tasarımı

Zemin Etüdü ve Arazi Deneyleri

1. Adım: Bilgi Uygunluğunun Kontrolü

Malzeme özelliklerinin seçimine başlamak için en iyi yol, tüm istatistiki bilgileri gözden geçirmektir. Yapılara dair bu bilgileri elde etmek için kolaylıkla ulaşılabilen birçok kaynak bulunmaktadır.

2. Adım: Gereken Malzeme Özelliklerini Belirtmek

Yapı sorunlarına ve tasarımına bağlı olarak belirlenmiş özel amaçlar olmadan, etütlere başlanmamalıdır. İhtiyaç duyulan mühendislik özellikleri ve yapının türünü dikkate almayı da unutmamak gerek.

►İlginizi Çekebilir: Enerji Etüdü Nedir?

3. Adım: Zemin Etüdü Planı

Takip edilecek olan özel tasarım bilgisiyle, tedarik edilen yeraltı şartlarının jeolojik geçmişi birleştirilerek özel arazi etüt stratejisi geliştirildi. Yeraltı şartlarında öngörülen temel değişkenliklerde acil durum planı dikkate alınmalıdır. Örnekleme aralığı tanımlanmalı ve arazi deneyleri programı geliştirilmelidir.

4. Adım: Zemin Etüdünü ve Arazi Deneylerini Yürütmek

İlk olarak gerçekleştirilmeye hazır etüt stratejisi geliştirildi. Arazi çalışmaları sırasında, herhangi bir değişiklik durumunda, numune türlerinin belirlenmesinde ve deneylerde elde edilen bulgular istenildiği gibi geoteknik tasarım mühendisleri tarafından takip edilmelidir.

5. Adım: Numunelerin Tanımlanması

Numunelerin laboratuvarda izlenen tanılarıyla ve zemin etüdü programlarından alınan sonuçlarla, jeolojik geçmişte öngörülen koşullar karşılaştırılmalıdır. Seçilen laboratuvar deneyleriyle doğrudan elde edilen bilgiler tasarım mühendisleri tarafından gözden geçirilebilir. Bu numuneler basit laboratuvar index deneyleri için kullanılmalıdır.

6. Adım : Yeraltı Kesitlerinin Geliştirilmesi

Laboratuvar index deneylerinden ve zemin etüdünden elde edilen sonuçlar ile detaylandırılmış yeraltı kesitleri, geoteknik tasarım mühendisi tarafından geliştirilmelidir. Bu adım ilk zemin etüdü amaçlarının ve beklentilerinin gözden geçirilmesi için yardımcıdır.

7. Adım: Tasarım Amaçlarını Gözden Geçirmek

Zemin etüdü yapımı sırasında sürekli olarak, tasarım amaçları için uygun laboratuvar verileri ve zeminin tespiti yapılmalıdır. Eğer düzeltmelere ihtiyaç duyulmaz ise işlemler gerekli bilgileri elde etmek için başlatılmalıdır.

Laboratuvar Deneyleri ve Yorumlama

8. Adım: Performans Deneyi İçin Numune Seçimi

Başlanmadan önce laboratuvar deney programı, düzeltilmiş numuneler, teyit edilmiş deneyler tasarım mühendisleri tarafından gözden geçirilmelidir. (zemin türü, numunelerin numaralandırılması ve istenen deney parametreleri) Eğer mümkünse seçilen numuneler laboratuarda kalıbından çıkartılmalı ve tasarım mühendisleri tarafından kontrol edilmelidir.

►İlginizi Çekebilir: İnşaat Mühendisliği için En İyi 5 Mobil Uygulama

9. Adım:Laboratuvar Deneylerini Yürütme

Önce deneyler kontrol edildi ve deney programı kalibre edildi. Index ve performans deneylerine devam etmenin vakti geldi. İlk sonuçlar tasarım mühendislerinin kontrolünden geçirilmesi için tedarik edilmelidir.

10. Adım: Laboratuvar Verilerinin Kalite Kontrolü

Eğer beklentilerle, veriler ve yorumlanmış laboratuvar deney sonuçları tutarlı değil ise ya da örselenmiş numuneye göre sonuçların belirlenmesi durumunda, gelişme gözden geçirilmeli ve düzeltmeler yapılmalıdır.

11. Adım : Seçilen Malzeme Özellikleri

Laboratuvar ve arazi deneyi sonuçları yorumlandıktan sonra proje beklentileri ve gereksinimleriyle karşılaştırılmalıdır. Tasarım mühendisinin bu aşamadaki görevi kritiktir. Eğer deney sonuçları tamamen tutarlı değil ise sonuçlar ve veriler değerlendirilmeli, kötü veriler elenmeli, benzerlikler ve eğilimler tanımlanmalıdır. Deney numunelerinin kontrolünün yapılması ve deneylerin yenilenmesi gerekebilir.

Mühendislik Tasarımı

12. Adım : Tasarım

Son aşamada, tasarım mühendisi bütün tasarım için gerekli zemin ve kaya özelliklerine ilişkin tüm bilgilere sahiptir. Ek olarak tasarım mühendisi doğrudan malzeme özelliklerinin ve geride kalan tortulların değişkenliklerine bağlı bilgilere sahiptir. Tasarım çalışmaları bu özelliklerin ve değişkenliklerin bilgileriyle devam edebilir.

Kaynak:

►civilblog.org

Yazar: Nuray Tombaş