Temiz Kömür Teknolojileri │ Birinci Bölüm

Kömür,çoğunlukla fosilleşmiş,homojen olmayan,tortul çökellerin arasında bulunan,yapılarında C,H,O atomu bulunduran ,bataklıklarda oluşan,sert,katı ve koyu renkli organik kayaçlardır. Yapısı itibariyle milyonlarca yıl önce yaşamını yitirmiş bitkilerin kalıntılarından oluşmuş organik bir maddedir. C içeriği oldukça yüksek olan kömürün birçok çeşidi vardır. Bu çeşitlenmede en önemli faktör zamandır. Bunun yanısıra oluştuğu yer,sıcaklık,basınç gibi birçok parametre vardır. Bu oluşum süreçlerine göre kömürün kalitesi,yapısı değişebilir. Bu oluşumu kısaca şöyle açıklayabiliriz:

► Milyonlarca yıl önce (100-400 milyon yıl) yaşamını yitirmiş bitki kalıntıları bataklık kenarında birikir.

► Çeşitli jeolojik hareketlerle birlikte yeraltına gömülür.

► Yeraltında meydana gelen basınç,sıcaklık,radyoaktif ışıma ve bakterilerin etkisiyle birlikte kimyasal bir bozunma sürecine girer.

► Bu bozunma sonucunda sırasıyla turba-linyit- bitümlü kömür ve antrasit oluşur.

 

Karbon içeriği bakımından oldukça zengin olan antrasit en kaltieli kömürdür. Ve bu kalite standartlarına göre günümüzde kömürün çeşitli kullanım alanları vardır.

 

Araştırmalara göre kömürün kullanımı çok eski çağlara dayanmaktadır. Daha çok ısı üretmek amaçlı kullanılan kömür,sanayi ve endüstrinin gelişmesiyle birlikte birçok alanda kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde kömürün başlıca kullanım alanları:

 ►   Elektrik üretiminde

 ►   Demir –çelik sektöründe

 ►   Çimento sektöründe

 ►   Isıtma sistemlerinde

Elektrik üretiminde oldukça önemli bir yere sahip olan kömürün payı yaklaşık %40 ‘dır. Linyit genelde kömüre dayalı elektrik üretim santrallerinde kullanılır.Kaliteli ve karbon içeriği yüksek olan kömürler daha çok ısıtma sistemlerinde kullanılır.
 

 

Gün geçtikçe artan enerji talebi,petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki dalgalanma ve yükselmeler ülkelerin enerji üretiminde kaynak çeşitliliğine gitmesine neden olmuştur. Bu kaynakların en önemlilerinden birisi de kömürdür. Dünya üzerindeki ülkeler ve Türkiye kömürü maksimum düzeyde kullanmak durumundadırlar. Fakat bu kullanımı  doğaya zarar vermekten öte temiz ve verimli teknolojilerle sağlamak gereklidir. Çünkü kömür yenilemeyen ve aynı zamanda fosil bir yakıttır. Yanması sonucunda çevreye birçok sera gazı salmaktadır. SO₂ ,NO₂,CO,CO₂ gibi zararlı gazlar küresel ısınmaya ve iklim değişikliğine sebep olan baş etkenlerdir. Bunu önlemek amacıyla başta Avrupa ülkeleri olmak üzere hemen hemen bütün dünya ülkeleri bu sera gazlarını azaltmak ve iklim değişikliği ile mücadele için Kyoto Protokolünü imzalamışlardır. Bu gelişmlelerle birlikte kömürün de zararlı etkilerini azaltmak amacıyla temiz ve yeni teknolojiler keşfedilmeye başlanmıştır.

 

Kömür dünyada oldukça fazla bulunan,güvenilir,kullanımı kolay ve rekabet edebilir bir maliyete sahiptir. Bu kaynağı  olumsuz şartları minimum,verimi maksimum olacak şekilde kullanmamız gerekir. Bunun için geliştirilen birçok teknoloji vardır.Bu teknolojilerden bazıları şunlardır:
 

 ► Sıfır emisyonlu teknolojiler (CO₂ tutma ve depolama teknolojisi)

 ► İleri teknolojiler (IGCC ve Basınçlı Akışkan Yatakta Yakma Teknolojileri,yüksek verimlilik düşük emisyon)

 ► Mevcut santrallerde verimlilik iyileştirmesi (Konvansiyonel kritik altı  superkritik ve ultra-superkritik santral verimliliği)

 ► Kömür hazırlama ve iyileştirme (yıkama,kurutma, briketleme)

 

Bu teknolojilerle birlikte kömür,santrallerde çeşitli prosesler geçirerek kullanıma daha uygun hale gelir. Kömürün hazırlanmasının amaçlarını kısaca aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:

►     Kömürü zenginleştirmek ve ısıl değerini artırmak

►     Kömürün kükürtten arındırılması ve çevreye zararının minimuma indirilmesi

►     Kömürün susuzlaştırılması

►     Yanma sonucu oluşan kömür atıklarının ve küllerinin değerlendirilmesi


Bir sonraki yazımızda bu teknolojileri daha ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.

2. Bölüme ulaşmak için tıklayın