Pensampermetre Alımında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Güvenli ve doğru ölçüm yapmak mühendisliğin en önemli şartlarından birisidir. Özellikle elektriksel ölçüm yapıyorsak kullandığımız ölçüm cihazının güvenilirliği, özellikleri, doğru ölçüm yapması gibi birçok özelliğini bilmemiz veya öğrenmemiz gerekir. Bu yazımızda elektriksel bir ölçüm cihazı olan pensampermetreleri anlatacağız. Pensampermetre nedir? Nasıl Çalışır? Hangi değerleri ölçer? Pensampermetre alımında nelere dikkat edilmelidir? Hepsinin cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz.

A- A+

20.06.2014 tarihli yazı 34671 kez okunmuştur.

Ölçüm Pensampermetre Elektrik Elektronik Ölçü Aleti Akım Gerilim RMS Sanpa

Pensampermetre Nedir?

Bir hattın veya devrenin akımını ölçmek için, devrenin hattını kesmeden kullanılan ölçüm cihazına pensampermetre denir. Akım ölçmek için normal bir ampermetreyi ölçeceğimiz noktaya seri bağlarız. Yani devreye müdahale etmemiz gerekir. Ancak pensampermetreler, devreye müdahale etmeden manyetik alan etkisiyle prob kullanmadan ölçüm yaparlar ve akım haricinde daha birçok değer ölçebilirler.

Şekil 1: Bir hattın veya devrenin akımını ölçmek için devrenin hattını kesmeden kullanılan ölçüm cihazına pensampermetre denir

Pensampermetre Nasıl Çalışır?

Pensampermetreler genelde transformatör esasına göre çalışırlar. Pensampermetredeki demir nüvenin bulunduğu kısım, açılıp kapanabilme özelliğine sahiptir. Akımı ölçülmek istenilen kablo, pensampermetrenin pensli olan ağız kısmından içeriye alınıp pensin ağzı kapatılır. Bundan sonra trafo mantığı devreye girer. Kablodan geçen akımın oluşturduğu manyetik alan, manyetik nüve sayesinde cihazın içindeki kademeli sarılmış sekonder sargıya etki eder ve orada bir gerilim endükler. Endüklenen gerilim bir redresör aracılığı ile doğrultulur ve döner çerçeveli bobine gönderilir. Bu bobine bağlı bir ibre ise oradan geçen akımı ölçerek ekrana yansıtır.

Şekil 2: Pensampermetre ile ölçüm yaparken akım taşıyan tek bir kablo pensin içine alınır.

Pensampermetreler Akımdan Başka Ne Ölçer?

Çok amaçlı kullanılabilen bir ölçüm cihazı olan pensampermetrelerin çoğu alternatif akım ölçer. Ancak doğru akım ölçebilen pensampermetrelerde vardır. Ayrıca tüketilen güç tespitini de yapar. Tek fazlı veya üç fazlı şebekelerdeki tüketilen güç değerlerini ve hatta bu hatlardaki kullanılan enerji miktarlarını da ölçebilir.

Mühendisler ve teknisyenler için kullanımı çok pratik, devreye müdahale etmeden daha güvenilir bir yöntemle ölçüm yapabilen bir cihaz olan pensampermetreler iki ayrı giriş kablosu ile harici bağlantı yaparak gerilimi de güvenli bir şekilde ölçer. Bunların dışında direnç ölçümü, süreklilik testi gibi ölçümlerde yine bu cihazlar aracılığıyla yapılabilir.

Şekil 3: Yapılacak uygulamaya göre pensampermetre seçimi doğru yapılmalı ve uygulamanın kriterleri göz önünde bulundurulmalıdır.

Pensampermetre Alımında Nelere Dikkat Edilmelidir?

► Üretim Yeri ve Kalite

Ömrü uzun ve dayanıklı bir pensampermetre seçmek önemlidir. Çünkü dijital ölçü aletleri çok hassas cihazlardır. Özellikle piyasada ucuz olarak yer alan bazı pensampermetreler dayanıklılığı ve kalitesi bakımından çok yetersizdir ve ömürleri çok kısa olur.

► Satış Sonrası Servis ve Teknik Destek

Satın alınan bir cihaz arıza yaptığında ilk iletişime geçilmesi gereken yer satın alınan markanın yetkili servisi ve teknik desteğidir. Özellikle pensampermetrelerde teknik destek çok önemlidir. Arıza yapmış bir pensampermetreyi tekrar çalışır konuma getirecek en güvenilir yetkili birim, o firmanın yetkili servisi ve teknik desteğidir. Bu yüzden bir pensampermetre satın alınırken özellikle markanın yetkili servisi ve teknik desteği olup olmamasına dikkat edilmelidir.

Şekil 4: MODEL 2002PA, KYORITSU 2000A Pensampermetre ile ölçümlerinizi güvenli bir şekilde yapabilirsiniz

► AC/DC Akım ve Kaçak Akım Ölçümü

Genelde pensampermetreler AC akım ölçerler ancak DC akım ölçebilen pensampermetrelerde mevcuttur. İhtiyaca göre DC akım ölçebilen bir pensampermetre seçilmelidir. Kaçak akım ölçümünde ise kaçak akımın değeri burada çok önemlidir. Çeşitli akım seviyelerine göre birçok kaçak akım pensampermetre modelleri mevcuttur ve yine ihtiyaca göre bu durum göz önüne alınmalıdır.

► Gerilim Ölçümü

Pensampermetrelerin gerilim de ölçebildiğini belirtmiştik. Burada önemli olan pensampermetre seçimindeki gerilim seviyesi değeridir. Genel olarak en az 400 A ve 600 V’luk pensampermetre ile birçok alanda güvenli test ölçümleri yapılabilir.

► True RMS Ölçümü

► True RMS Ölçüm Nedir ve Neden Önemlidir?

AC sistemlerde sinüs gerilimi kullanıyoruz. Ancak kare dalga, testere dişli dalga gibi başka alternatif gerilimlerde mevcut. Özellikle devrelerde bulunan bobin veya kondansatör gibi elemanlar sinüs geriliminin bozulmasına sebep olabilir. Çünkü ölçülecek sinyal, devre elemanlarından veya başka nedenlerden dolayı harmonikli bir sinüs, kare dalga veya başka bir gerilim şekline neden olabilir. Cihaz ölçümü kusursuz bir sinüs sinyali varmış gibi ölçüm yapar ve sinyal saf bir sinüs olmayacağından ölçümü hatalı olacaktır. True RMS (Root-Mean-Square) ölçümde alet, değerin karekök ortalamasını alarak ekrana yansıtır. Yani bu ölçümde sadece sinüs değil de sinyaldeki hem DC hemde AC bileşenlerin tümünü dikkate alır. Böylece ölçümü daha doğru yapmış olur.

Doğru ve daha hassas ölçüm yapmak için True RMS ölçüm yapan pensampermetre kullanmak daha doğru bir seçim olur. Bir pensampermetre satın alırken cihazın True RMS ölçüm yapıp yapmadığına dikkat etmek gerekir.

Şekil 5: KEW SNAP 2056R, KYORITSU 1000A Pensampermetre True RMS ölçüm yapabilen bir pensampermetre olup ölçümlerinizi daha doğru ve hassas bir şekilde yapabilirsiniz.

► Klamp Çapı ve Şekli

Pensampermetre seçerken dar alanlar için klamp şekli ince damla şeklinde olmalıdır. Büyük baralar içinse geniş çaplı ve esnek (flexible) klamplar tercih edilmelidir.

► CAT Koruma Seviyesi

► CAT Koruma Seviyesi Nedir?

Kullanacağımız veya satın alacağımız elektriksel ölçü aletlerinin güvenlik özelliklerinizi bilmemiz ve sınıflandırmamız gerekir. Multimetreler, pensampermetreler gibi çok yönlü ölçüm yapabilen cihazlar değişik gerilim seviyelerinde sahada kullanıldıklarından güvenlik özelliklerinin göz önünde bulundurulması gerekir. Kullandığımız enerji sistemlerinde yüke veya devre elemanlarına bağlı olarak gerilim seviyelerinde ani anlık değişimler olur. Bu değişimler bazen binlerce volt ile ifade edilebilecek düzeyde olabilir. Günümüz enerji sistemlerinde bu tür durumların sıklaşmasından dolayı ölçü aletlerinde güvenlik standartları belirlenmiştir. Bu standartlar Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) tarafından hazırlanır. Bu standartlardan biri olan IEC-1010-1 standardı aşırı gerilim seviyelerini baz alır. IEC-1010-1 standardının güvenlik kategorileri (CAT) mevcuttur. Bu standart çerçevesindeki cihazlar; şebekeye olan uzaklıkları ve elektrik dağıtım sistemlerinde oluşan enerji geçişlerini bastırma yeteneklerine göre CAT I, CAT II, CAT III ve CAT IV şeklinde kategorize edilirler.

Pensampermetrelerin uygulamalara göre maruz kalacağı gerilim seviyeleri düşünülecek olursa; her durum için en az CAT III 600 V olmalıdır. Ancak uygulamadan uygulamaya değişebilir. Çünkü uygulamanın büyüklüğüne göre daha yüksek koruma seviyeleri de seçilebilir.

Sonuç olarak bir pensampermetre satın alınacaksa; o pensampermetrenin güvenilirliği ve kalitesi büyük önem arz etmektedir. Uygulamaya göre ne tip ölçüm yapılacaksa ölçülecek akım ve gerilim seviyelerine göre bir pensampermetre seçilmeli ve kaçak akım göz önünde bulundurulmalıdır. Ölçümler hangi bölüm ve alanlar için yapılacaksa bu alanlara uygun klamp çapı ve şekli seçilmelidir. Ayrıca cihaz True RMS ölçüm yapıyorsa daha doğru ve hassas ölçüm yapacağının bilinmesi gerekir. Bunlara ek olarak alınacak pensampermetrenin maruz kalacağı gerilim seviyelerine göre CAT koruma seviyesinin belirlenmesinin pensampermetreyi en doğru şekilde seçmek adına çok önemlidir.