Ampermetre Nedir? Ampermetre Seçimi Neden Önemlidir?

Akım, elektriksel güç kavramının ana bileşenlerinden birisidir. Akımın miktarına ve cinsine göre farklı özelliklerdeki ampermetrelerin kullanılması gerekir. Herhangi bir ampermetre ile rastgele bir devredeki akım ölçülemez. Bu yüzden akım ölçümünde ampermetre seçimi büyük bir öneme sahiptir. Detaylar yazımızda...

A- A+

14.05.2021 tarihli yazı 16186 kez okunmuştur.

Akım, elektriksel bir devredeki elektronların geçişi olarak tanımlanabilir. Birimi amperdir. Aslında amperin çok iyi bildiğimiz litre kavramından hiçbir farkı yoktur. 1 litre, 20x10³ (Yirmi bin.) damlacığı ifade eder. 1 amper ise, 6,24x10¹⁸ tane elektron anlamına gelir.

Elektrik Akımı Neden Ölçülmelidir?

Aynı örnekten devam edecek olursak akım ölçümünün neden bu kadar önem arz ettiği ortaya çıkacaktır. Bir miktar suyun bir kaba koyulması istenirse bu söylem hiçbir anlam ifade etmez. Çünkü ortak bilinen bir ölçüm sistemi ile miktar belirtilmediği sürece suyun nasıl muhafaza edileceği bilinemez. Aynı zamanda yüksek miktardaki su yanlış muhafaza edilirse bu durum felaketlere yol açabilir.

►İlginizi Çekebilir: Astronomik Zaman Rölesi Nedir? Bağlantısı Nasıl Yapılır?

Aynı durumlar akım kavramı için de geçerlidir. Akım ile su ölçümü arasındaki en büyük farklardan birisi gözle bakarak ne kadar akımın geçtiğinin ayırt edilememesidir. Belirli bir miktardaki suyun kaç litre olduğu, hiçbir ölçü aleti kullanmadan el ile ağırlığı tartılarak ya da göz yordamı ile aşağı yukarı tahmin edilebilir.

Akım miktarı, ölçü aleti olmaksızın tahmin edilemez. Bunun yanı sıra ölçüm sırasındaki hassasiyeti de hayati öneme sahiptir. 30 mA değerindeki bir elektrik akımı insan hayatını riske atmak için yeterlidir. Hatalı akım ölçümü, insan hayatının riske girmeyeceği durumlarda da elektriksel aletlere zarar verip maddi hasara yol açabilir.

Enerji Sektörü için Ampermetre Nedir? yazısını okumak için tıklayın.

Ampermetre Nedir?

En basit tanımıyla, akımın miktarını ölçmek için kullanılan ölçü aletidir. Ampermetrelerin iç direnci çok küçüktür çünkü akım ölçümü sırasında devrenin ölçülen noktasından geçen akımın tamamı ampermetrenin üzerinden geçecektir. Aynı zamanda akım ölçümü, ampermetrenin iç direnci sıfır olmadığı için devrede gerilim düşümüne sebep olacaktır.

►İlginizi Çekebilir: Enerji Takibi Nedir? Enerji İzlemenin Faydaları Nelerdir?

Akımın miktarına ve cinsine göre farklı özelliklerdeki ampermetrelerin kullanılması gerekir. Herhangi bir ampermetre ile rastgele bir devredeki akım ölçülemez. Bu yüzden akım ölçümünde ampermetre seçimi büyük bir öneme sahiptir.

Ampermetre Çalışma Prensibi ve Bağlantı Şekli

Ampermetrenin çalışma prensibi, iç yapısına göre farklılık gösterir. Ampermetreler iç yapılarına göre termik ve manyetik olarak iki ana sınıfa ayrılır.

Ampermetre, hangi sınıfa mensup olduğu fark etmeksizin devreye mutlaka seri olarak bağlanmalıdır. Çünkü ancak seri bağlandığı takdirde devrenin o kısmından geçen akımın tamamı ampermetrenin üzerine düşecektir.

Manyetik alan prensibi ile çalışan ampermetreler, seri olarak bağlandıkları devrede üzerlerinden geçen akımın şiddetine göre bir manyetik alan oluşturur. Bu manyetik alanın şiddeti de akım miktarı ile orantılı olduğundan dolayı akımın büyüklüğü ölçülür.

Termik ampermetrelerde ise, akımın geçtiği telin ısınarak genleşmesinden yararlanılır. Termik ampermetrelerin içindeki telin genleşme miktarı, devreden geçen akımın miktarı ile orantılı olacaktır. Bu sayede genleşme miktarına bakılarak devreden geçen akım ölçülmüş olur.

ENTES'in Ampermetreler yazısını okumak için tıklayın.

Ampermetre Hangi Kriterlere Göre Seçilir?

Ampermetreler; çalışma prensibine, boyutuna, gösterge şekline, faz sayısına, bulunduğu konuma ve ölçülen akımın cinsine göre farklılık gösterir.

Ampermetreleri sınıflandırma başlıkları şu şekilde sıralanabilir;

Çalışma prensibine göre,
► Termik Ampermetre
► Manyetik Ampermetre

Ölçülen akımın cinsine göre,
► DC ampermetre
► AC ampermetre

Faz sayısına göre,
► Tek faz ampermetre
► Üç faz ampermetre

Bulunduğu konuma göre,
► Taşınabilir ampermetre
► Sabit ampermetre

Gösterge şekline göre,
► Analog ampermetre
► Dijital ampermetre

Bunlar temel seçim kriterledir bunların dışında seçilen ampermetrenin, demandlı olup olmadığı ya da hangi ölçüm sınıfında olduğu (Hata payını belirtir.) gibi ek özellikleri de doğru ampermetre seçimi için önemlidir. Örneğin yukarıdaki tabloda Entes firmasına ait ampermetrelerin özellikleri belirtilmiştir. Bu tabloya bakılarak istenen özelliklere sahip ampermetre seçilebilir.

EPM-34-96 ürün koduna sahip ampermetrenin özellikleri yukarıda gösterilmektedir.

Ampermetre Çeşitleri

Ampermetre çeşitleri, ampermetreden geçen akım türüne ve tasarımına bağlıdır.

1. Sabit Mıknatıslı hareketli bobinli ampermetre (PMMC Ampermetre)

Bu ampermetreye “döner çerçeveli ampermetre” de denir. PMMC cihazında iletken kalıcı mıknatısın kutupları arasına yerleştirilir. Akım bobinden geçerken, büyüklüğüne göre bobindeki sapma ölçülür. Sadece doğru akım (DC) ölçmek için PMMC ampermetre yeterlidir.

2. Hareketli Bobin Ampermetresi (MI):

MI ampermetresi hem alternatif hem de doğru akımı ölçmek için kullanılır. Hareketli bobin bulunan MI’larda, içerideki bobinin hareketi sabit mıknatısın kutupları arasındadır. Akım bobinden geçtiğinde, büyüklüğüyle orantılı olarak belirli bir açıyla sapma gösterir.

3. Elektro-dinamometre Ampermetre

AC ve DC ölçümlerinde kullanılan elektro dinamometre ampermetrelerin doğruluğu, önceki iki cihaza kıyasla daha yüksektir. Ampermetreyi AC ve DC için ayrı ayrı kalibre etmek gerekmez. Doğru akım için yapılan ölçümden hemen sonra alternatif akım için de kullanılabilir.

4. Doğrultucu Ampermetre

AC, yani alternatif akım ölçümleri için kullanılır. Akımın yönünü dönüştüren, iletişim devresindeki akımı ölçen ve bunu PMMC ampermetresine ileten araçlardır. Doğru akımı ölçen ampermetrelere DC ampermetre ve alternatif akımı ölçen ampermetrelere de AC ampermetre denir.

ENTES 1 Haziran 2021 Fiyat Listesi Yayında!

Kaynaklar:

► Ali Bekir Yıldız-Elektrik Devreleri-1,2
►www.thefreelibrary.com/How+to+select+the+right+ammeter.+(Test+%26+Measurement)-a0106423651
►https://www.allaboutcircuits.com/textbook/experiments/chpt-2/ammeter-usage/