Ayrılabilir Tip Akım Transformatörü Nedir? |
Sigma Elektrik

Akım trafosu devreden geçen akımı ölçmek için kullanılan ölçü transformatörleridir. Yüksek akımların ölçü aletleri tarafından direkt ölçülmesi, yüksek maliyetli olmasının yanı sıra kimi zaman oldukça tehlikeli ve zordur. Sigma Elektrik ayrılabilir tip akım transformatörleri ile bu ölçümü bizler için kolaylaştırıyor.

A- A+

31.01.2022 tarihli yazı 10347 kez okunmuştur.

Sigma Elektrik Trafo Transformatör Ayrılabilir Akım Trafosu

Elektriğin taşınması sırasında akımın ölçülmesi büyük önem taşımaktadır ve bu aşamada devreye akım trafosu girer. Yüksek akımların çeşitli ölçü aletleri tarafından ölçülmesi birçok zorluğu da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle devreden geçen akımın ölçülebilmesi için belirli bir değere indirgenmesi gerekir. Sigma Elektrik akım trafoları ile bu işlem başarılı bir şekilde yerine getirilmektedir.

Akım Transformatörü Nedir?

Akım transformatörü, bağlı oldukları devredeki akımı, belirli değerlere indirgeyerek, sekonderine bağlı olan ölçü aletlerine ölçüm için gerekli olan (genel olarak 1A ve 5A) akımı ve izolasyonu sağlayan bir ölçü transformatörüdür.

Akım transformatörlerinin primerinden geçen akım manyetik bir kublaj ile küçültülerek sekonder tarafında daha küçük bir akım elde edilir ve bu akım, sekonder tarafına bağlı olan cihazlar ile ölçü aletlerinin yüksek akımlardan etkilenmesini önler.

"Akım transformatörleri bağlı olduğu devreye seri bağlanan ve sekonder devresindeki cihazları ve ölçü aletlerini yüksek akımlara karşı izole eden bir ölçü transformatör çeşididir."

Akım Transformatörünün Yapısı ve Çalışma Prensibi?

Bir akım transformatörünün yapısında; primer ve sekonder sargıları, manyetik bir nüve ve izolatörler bulunur.

Normal bir transformatör çalışma prensibinde olduğu gibi; primer sargısına gelen alternatif akım, bu sargıda bir gerilim endükler ve manyetik akı oluşturur. Manyetik nüve yardımıyla primer sargısının oluşturduğu akı sekonder sargısına iletilir. Manyetik akı, sekonder sargısında bir gerilim endüklenmesine neden olur ve bu gerilim trafonun sekonder devresinde bir akım akmasına sebep olur.

Akım transformatörlerinde primerden akan akım, transformatör dönüştürme oranına göre sekondere manyetik yol ile iletilir.

Akım transformatörlerinde sekonder uçları kısa devre edilir

► İlginizi Çekebilir: Troidal Akım Trafosu ile Kaçak Akımlara Karşı Koruma

"Devreye seri olarak bağlanan akım trafosu, primer devreden geçen akımın meydana getirdiği manyetik alanı küçülterek sekonder denilen ikinci devreye aktarır. Sekonder devrede meydana gelen döngüsel akım sayesinde sekonder sargıya paralel bağlanan ölçü aletiyle primer devrede geçen akım miktarı ölçülebilmektedir. Ayrıca akım trafolarının sekonder uçları mutlaka bir ölçü cihazı ya da bir yük ile kısa devre edilmelidir. Aksi durumda ters yönde bir manyetik akı oluşmayacak ve akı dengelenmediği için manyetik demir, nüve Eddy kayıplarından dolayı ısınarak arızalanabilecektir. Ayrıca bu durum sekonder uçlardaki gerilimi artıracağından dolayı kullanıcılar için tehlike oluşturmaktadır."

Ayrılabilir Tip Akım Trafoları

Ayrılabilir akım trafoları genel olarak panolara daha kolay monte edilmeleri sebebiyle tercih edilir. Eğer çalışma ortamında montaj sorunları var ve ürünün çıkarılması sonrasında tekrar takılması gibi durumlar gerekiyor ise bu ürün seçilebilir

Ayrılabilir akım transformatörleri, sistemin bakımı veya genişletilmesi durumunda dağıtım panellerinde veya güç merkezlerinde kullanılır. Ayrılabilir nüveli (çekirdekli) akım transformatörleri genel olarak çalışmakta olan sistemlerde bara veya iletkenleri ayırmadan kolayca monte edilebildikleri için tercih edilmektedir. Açılabilir yapıları sayesinde, çok kolay monte edilebilir ve zamandan tasarruf ederek primer iletkenlerin bağlantısının kesilmesini önler.

Sigma Elektrik ayrılabilir akım trafoları, AC güç sistemlerinde ölçü uygulamaları için uygun olup, SA30 serisi akım trafosu, 200 A’dan 400 A’ya kadar, SA60 serisi akım trafosu, 400 A’den 1.000 A’e kadar ve SA120 serisi akım trafosu, 1.200 A’den 4.000 A’e kadar primer akım için kullanılır ve mühürlenebilir terminal kapağı mevcuttur. Bu akım trafoları alçak gerilim panolardaki uygulama ve ölçüm içindir.

Ayrılabilir nüveli (çekirdekli) akım trafoları genellikle hali hazırda çalışmakta olan sistemlerde bara veya iletkenleri ayırmadan kolayca monte edilebildikleri için kullanılırlar.

Sigma Elektrik'in üretimini yaptığı akım transformatörlerinin diğer çeşitleri ve teknik özelliklerine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

"Sigma Elektrik Akım Transformatörleri Kataloğu"

Sigma Elektrik Akım Trafosu Çeşitlerinden Bazıları

Sigma Elektrik alçak gerilim akım transformatörleri istenilen güç ve doğruluk değerlerinde 20 A’den 5.000 A’e kadar olan primer akımlarını 1 A veya 5 A değerinde sekonder akıma dönüştürürler. Sigma alçak gerilim akım transformatörleri, değişik bara ölçüleri için 9 farklı boyda TS EN 61869-2’e uygun olarak ve istenildiği takdirde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan mühürlü olarak üretilebilmektedir.

Sigma Elektrik, simit tipi akım transformatörleri, mini tip akım transformatörleri ve bunların yanında mühürlü akım transformatörleri, baralı akım transformatörleri, açılabilir akım transformatörleri ve endüstri de en çok kullanım alanı olan standart (delikli) akım transformatörleri ile işletmelerdeki tüm uygulamalara ve ihtiyaçlara yönelik çözümler / ürünler üretmeye devam ediyor.

Temel Özellikler

► 20 A'den 5.000 A'e kadar değişik primer akımlarında üretim imkanı
► 0.2-0.2s-0.5-0.5s-1-3 klas üretim imkanı
► Değişik güçlerde üretim imkanı
► Değişik bara ölçülerine göre üretim imkanı
► 35 mm DIN rayına monte edilebilen mini tipler
► Açılabilir Akım Transformatörü
► Nikel kaplı çift yönlü montaj imkanı sağlayan pirinç sekonder terminaller
► Gövde üzerinde kalıptan çıkan silinemeyen çevirme oranı
► İsteğe bağlı mühürlü üretim imkanı
► Standart TS EN 61869-2 e uygun üretim

Kaliteli Ürün için Doğru Akım Trafosu

Akım trafosu seçimi yapılırken her ürünün sunduğu avantajlar detaylı olarak incelenmelidir. Ürünün kalitesi ise, uzun kullanım ömrü sunması ve hem doğruluğu hem de maliyeti düşürmesi açısından önem arz etmektedir. Bu gibi ürünler özellikle yüksek akımdan dolayı oluşabilecek manyetik etkiyi muhafaza etmesi ve olası sıcaklık değişimlerine karşı kolay kolay deforme olmayacak şekilde tercih edilmelidir.

Akım Transformatörleri Seçiminde Kullanılan Bazı Önemli Terimler

Primer Anma Akımı

Akım transformatörleri, sürekli çalışmada primer anma akımının dolayısıyla sekonder anma akımında 1.2 katına sürekli olarak dayanabilmelidir. Primer anma akımı, transformatörün üretiminde esas olarak alınan ve nominal çalışma şartlarını belirten akım değeridir. Sigma akım transformatörleri 150/5 A cl:0.5 10 VA değerlerine kadar primeri sargılı olarak üretilmektedir.

Doyma Katsayısı

Akım trafolarındaki doyma katsayısı akım trafosu nüvesini doymaya götüren minimum akımdır. Bu akım sekonder akımının belirli bir katı olarak ifade edilir. Uygulamada n<5 veya n>10 şeklinde gösterilir. Bildiğimiz gibi akım trafoları doyuma gidinceye kadar primerinden geçen akımla doğru orantılı olarak sekonderlerinden bir akım geçmesine müsaade ederler. Nüve doyuma gittiğinde ise primerden ne kadar akım akarsa aksın sekonderden geçen akım aynı kalır. Ölçü devrelerinde kullanılacak akım trafolarında doyma katsayısının n < 5 olması istenir. Çünkü oluşacak çok yüksek kısa devre akımlarında ölçü aletinin zarar görmemesi istenir. Bu yüzden doyma katsayısı n < 5 olmalıdır. Bu akım trafosunun etiketinde n ≤ 5 veya Fs ≤ 5 (Emniyet katsayısı) olarak ifade edilir. Koruma devrelerinde kullanılan röleler arıza durumunda çalıştıklarından seçiciliği sağlamak için anma akımının 10 katına kadar geçen akımları algılamak isterler. Bu nedenle röleyi besleyen akım trafosunun sekonderinin anma akımının 10 katına kadar olan akımları primerinden geçen akımla doğru orantılı olarak ölçmesi yani doyuma gitmemesi istenir. Bu yüzden n > 10 dur.

Termik Anma Akımı

Akım transformatörü, sisteme seri olarak bağlandığından, sistemde meydana gelecek kısa devre akımlarının termik etkilerine de dayanabilmelidir. Akım transformatörünün termik bakımdan dayanabileceği akım değeri etiketinde termik anma akımı (Ith) olarak gösterilir. Bir akım transformatörünün sekonderi kısa devre durumunda iken, 1sn süre ile yalıtımının bozulacağı sıcaklığa ulaşmadan dayanabileceği primer akımının etkin değeri o akım transformatörünün termik anma akımını belirler. Sigma akım transformatörlerinde termik anma akımı primer anma akımının 60 katından başlayıp 100kA’e kadar çıkmaktadır.

Dinamik Anma Akımı

Dinamik anma akımı bir akım transformatörünün primer şebekedeki kısa devre esnasında, ilk periyotta geçecek darbe akımının yol açacağı mekanik kuvvetler açısından akım transformatörünün dayanabileceği primer akımın maksimum (tepe) değeridir. Dinamik anma akımı termik anma akımının 2.5 katı olarak gösterilir.

Akım Trafosu Kullanılmazsa Ne Olur?

Akım trafosu kullanılmazsa yüksek akım değerlerini ölçmek için büyük boyutlu ölçü aletlerinin kullanılması ve daha büyük boyutlu koruma rölelerinin imal edilmesi gerekir. Bu hem yüksek maliyetli hem de son derece tehlikeli bir seçimdir. Akım trafosu kullanılması daha küçük boyutlu ölçü aletlerinin ve koruma rölelerinin kullanılmasına imkan verir. Bu çok daha ekonomik bir çözüm sunarken güvenli çalışmaya da imkan sağlar. Çünkü sekonder uca bağlanan ölçü aletleri ve koruma rölelerini primer gerilimden izole edilmiş olur.

İster kompanzasyon isterse ölçüm amaçlı olsun, yeni bir sistem tasarlanırken akım trafosu seçimi dikkat edilmesi gereken konuların her zaman başında gelir ve bundan dolayı akım trafoları işletmeler için çok önemlidir. Yanlış ürün seçimi, ölçümlerin yanlış olmasına ve tüm sistemin bu durumdan etkilenmesine neden olabilir.