LED Ampul Seçimi

LED ampuller çeşitli şekil ve türde piyasada bulunmaktadır. Uygun fiyatlı yapısı ile de özelliklede konut, genel alanlar ve sokak aydınlatmasında kullanılmaktadır. Firmaların sundukları LED ampulleri seçmek pek kolay değildir. Bu yazımızda LED ampul seçimi hakkında parametrelere değineceğiz.

A- A+

21.03.2017 tarihli yazı 45759 kez okunmuştur.

LED Ampul Seçimi Lümen Watt Renk sıcaklığı Renk oluşturma endeksi Işık yayılımı Verimlilik

Geleneksel olarak kullanılan akkor ampuller, kutusu üzerinde yazan Watt değerine göre basit bir şekilde alınabilmekteydi. LED ampul söz konusu olunca sadece Watt değeri yeterli değildir. Watt sadece tükettiği gücü bize söylemektedir. LED ampuller ile akkor ampuller karşılaştırılması lümen değerine göre yapılmaktadır. Lümeni kısaca toplam ışık miktarı olarak açıklayabiliriz.

Uygun bir LED ampul seçmek için dikkat edilmesi gereken parametreler;

► Lümen

► Watt

► Renk sıcaklığı

► Renk oluşturma endeksi

► Işık yayılımı

► Verimlilik

1. Lümen

Lümen, bir ışık kaynağından yayılan ışık miktarını temsil eder. Bir ampulün parlaklığını belirtmek için doğru ölçüttür. Lümenin yüksek olması parlak ışık vermesi anlamına gelmektedir. Tasarruf ve akkor ampullerden ışık, %50 ısı kaybı ile ortama yayılır. Lüx ise ışık kaynağından 1 m2’ye düşen ışık miktarıdır. 1 lüx = 1 lümen/m2’dir. LED ampuller ışığı çok yönlü olarak vermektedir.

Şekil 1: Lüx hesabı gösterimi

2. Watt

Bir ampulün tükettiği enerji yani harcadığı enerji miktarı Watt ile gösterilir. LED ampullerin Watt değeri akkor ampuller gibi ne kadar yüksek olursa ampulün o kadar parlak yanacağı düşünülmektedir. Bu düşünce LED ampuller için enerji tüketimini ifade etmektedir. LED Ampulün Watt değeri ne kadar az olursa elektrik faturasına etkisi o kadar az olur. Watt ile parlaklık ölçütü belirlenmesi sağlam bir yol değildir. LED teknolojinde kullanılan değişik materyaller ile farklı LED ampullerin aynı Watt değerinde olması, aynı lümen değerinde olduğu anlamına gelmemelidir.

Ampullerin Watt değerlerine göre yaklaşık lümen değerleri

3. Renk sıcaklığı

Renk sıcaklığı, ışığın renk özelliğini belirler. Kelvin ile ölçülür. Üretilen ışığın sıcaklık ve soğukluk olarak açıklanmasıdır. Renk sıcaklığı ampul ısısının bir göstergesi değildir. Renk sıcaklığı 3600K-6500K arası soğuk, 2700K-3000K sıcak renk olarak kabul edilir. Diğer bir değişle sarı renk türevleri sıcak, gün ışığına yakın renk türevleri ise soğuk olarak değerlendirilir. Renk seçerken ışığın cisimlerin gerçek rengini ne kadar iyi gösterdiğine dikkat edilmelidir.

► Sıcak beyaz(2700K-3000K)

Canlı alanlar için tercih edilir. Genel kullanım alanları için uygundur. Konut, kütüphane, lokanta gibi yerlerde kullanılır.

► Doğal beyaz(3500K-4500K)

Görsel ağırlıklı aydınlatmada kullanılır. Yüksek kontrast elde edilir. Rahat ortamlar için uygundur.

► Parlak beyaz(4500K-5000K)

Çalışma odaları, hastane ve genel kullanım

► Gün ışığı(5000K-6500K)

Ofis ve sanayi tesislerinde kullanılır.

Ampullerin renk sıcaklığı ve kullanım alanları

Şekil 2: Renk sıcaklığı gösterimi

4. Renk oluşturma indeksi

Işığın renk özellikleri için iki standart vardır. Bunlar renk oluşturma indeksi ve renk sıcaklığıdır. Renk oluşturma indeksi bir ampulün renk üretme yeteneğini ölçer ve CRI olarak bilinmektedir. CRI indeksi ne kadar yüksek ise renk oluşturma yeteneği o kadar yüksektir. 0 – 100 arası bir indeks değer aralığında LED ampullerin değeri 80 – 85 arasıdır. CRI değeri 70’den yüksek olan ampuller yaşam alanları için uygundur. CRI değeri 80’den büyük ise daha gerçekçi renk değeri elde edilir. Diğer bir deyişle renklerin daha net anlaşılması için CRI değeri önemlidir. CRI sadece aynı renk sıcaklığına sahip ampuller için karşılaştırma yapılır.

Şekil 3: CRI değerleri

5. Işık yayılımı veya açısı

Bir ampul için ışığın nasıl yayıldığı önemlidir. Işığın açışı alana nasıl yayıldığını belirler. Diğer bir deyişle genişlik açısıdır. Dar bir açılı aydınlatma “spot ışığı” olarak adlandırılır. LED’lerin ışık açıları uygulamalarına göre değişiklik göstermektedir. 5-30 derece arası dar açı olarak, 30 derece üstü ise geniş olarak belirlenmiştir. Açı arttıkça yüksek lümen değerli ampuller kullanılmalıdır. Projektör aydınlatmaları için daha geniş açı ve yüksek lümen değerli ampuller kullanılmalıdır.

Şekil 4: Işık yayılımı

6. Verimlilik

LED ampullerin lümen açısından performansı haricinden başka önemli bir parametredir. Ampulün Watt başına toplam lümen değeridir. Lümen/Watt olarak hesaplanır. Örnek vermek gerekirse 9W, 800 lümenlik bir LED ampulün, Watt başına 90 lümenlik bir etkinliği vardır. Akkor ve tasarruflu ampullerde ısı kaybı fazla olduğu için bu değer daha düşük bir değer çıkacaktır. Bir sıralama yapmak istersek LED ampul - tasarruflu ampul - halojen ampul - akkor ampul şeklinde verimlilik azalmaktadır.

Bir LED ampul için parametreler

Diğer parametreler

1. Ani ışık

LED ampuller ilk çalışmaya başladığı andan itibaren tam lümen değerini vermektedir. Akkor ve tasarruf ampulleri ilk çalışmada düşük bir parlaklık ile başlar. LED ampuller titremeyen bir ışık üretir.

2. Dim etme

LED ampul parlaklığının artırılıp, azaltılması dim etme olarak açıklanabilir. Kullanılan oda içinde istenilen parlaklığın elde edilmesi sağlanır. Ampul kutusu üzerinde yazan dim edilebilir ibaresi bulunan LED ampullerin parlaklığı artırılıp, azaltılabilir. Uygun bir dim anahtarı seçilmesi burada bir etkendir. LED ampulü dim etmek tasarruf sağlayarak hem ev bütçesine, hem de çevre üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir.

3. LED sürücü

LED ampullerin en büyük sorunu 220 AC’den, istenilen DC değere regüle yapılırken kalitesiz ve yanlış elektronik malzemelerin kullanılmasıdır. Bu durum LED ampullerin çabuk bozulup arızalanması anlamına gelmektedir. Kalitesinden emin olunan firmaların LED ampullerinin tercih edilmesi önemlidir.

4. LED çip

Piyasada pek çok LED çip üreticisi bulunmaktadır. Kaliteli LED çipler uzun ömürlü olması yanında güvenilirlerdir. Çeşitli şekil ve ebatta olan LED’ çipler mevcuttur. LED’lerin büyük veya küçük ebatlı olması maliyet açısından değerlendirilmektedir.

5. Isınma

LED çipler geleneksel akkor ampullere göre fazla ısınmazlar. Ancak doğru soğutucu kullanılmazsa ısınma dereceleri yükselecektir. Ucuz LED’ler daha az verimli ve daha fazla ısınmaktadır. Bu da LED ampulün ömrünü etkilemektedir. Termal olarak LED’lerin soğuk tutulması için alüminyum pcb veya alüminyum soğutucu kullanılmaktadır. Ampuller de Watt değerlerine ve kalitesine göre uygun şekilde soğutucu kullanıldığı takdirde uzun ömürlü olacaktır.

6. Ağırlık

LED ampullerde genellikle soğutucu için alüminyum tercih edilmektedir. Ucuz ve kolay işlenebilir olması ve yüksek soğutma verimliliği alüminyumu ön plana çıkarmıştır. Watt değerine uygun şekilde kullanılan alüminyum soğutucunun ağırlığı değişmektedir. Ucuz LED ampullerde ince bir alüminyum pcb üzerine dizgi yapılırken, kaliteli LED ampullerde döküm alüminyum soğutucu kullanılmaktadır.

Kaynak:

► electricalnotes.wordpress.com