Multivibratör Nedir?

Multivibratörler devrelerde gerekli olan kare dalga sinyalini yani tetikleme sinyalini üreten devrelerdir. Ayrıca multivibratörler, flip-flop devrelerinin temellerini oluşturmaktadırlar. Bu yazımızda flip flopların temelini oluşturan multivibratör devrelerinin çalışma mantığından ve çeşitlerinden bahsedeceğiz.

A- A+

04.12.2015 tarihli yazı 42716 kez okunmuştur.

Multivibratörler üçe ayrılmaktadırlar:

► Kararsız Multivibratörler
► Tek Kararlı Multivibratörler
► Çift Kararlı Multivibratörler

1) Kararsız Multivibratörler

Kararsız multivibratör devrelerinde, girişe enerji verildiğinde çıkış durmadan "0" ve "1" olmaktadır. Kararsız denilmesinin sebebi çıkışın "0" mı "1" mi olacağına karar verememesi ve bu iki durum arasında sürekli olarak gelgit yapmasıdır.

Aşağıdaki şekilde devreye enerji verildiği andan itibaren çalışmaya başlamakta ve çıkışlarından kare dalga üretmektedir. Bu devrenin 2 adet çıkışı vardır ve herhangi bir anda çıkışlardan biri '1' iken diğeri '0' olur. Her iki çıkışta devrenin çıkışı olarak kullanılabilir. Çünkü her iki çıkıştan da kare dalga üretilmektedir. Devrenin çalışması aslında çok basittir. Kondansatörlerin sıra ile dolup ve boşalmış dolmaları, transistörlerin sıra ile iletimde ve yalıtımda olmalarını sağlar. Çıkışlarda oluşan kare dalganın frekansını da, yani kare dalga sinyalin '1' olarak kalma ve '0' olarak kalma sürelerini de kondansatörlerin dolma ve boşalma süreleri belirler.

►İlginizi Çekebilir: Sayıcı Devresi Nedir ve Nasıl Yapılır?

2) Tek Kararlı Multivibratörler

Tek kararlı multivibratörlere enerji verildiğinde, çıkışından devamlı olarak kare dalga üretmezler. Bu devrelerde bir buton bulunur ve bu butona basıldığında kare dalga üretilir. Butona basılmadığı sürece çıkış lojik '0' olarak kalır. Butona basıldığı anda ise çıkış lojik '1' olur ve bir süre devam ettikten sonra tekrar lojik '0' seviyesine döner. Butona tekrar basılmadığı sürece de lojik '0' seviyesinde kalmaya devam eder.

Çıkışın lojik '1' seviyesinde kalma süresini (t1), devredeki tetiklenen transistöre bağlı olan kondansatörün kapasitesi (C) ve transistörün base bacağına bağlı olan dirençin değeri (R_B) belirler.

►İlginizi Çekebilir: Osilatör Nedir 1. Bölüm| ElektrikPort Akademi

3) Çift Kararlı Multivibratörler

Çift kararlı multivibratörlerde ise tek kararlıdakinden farklı olarak devreye verilen tetikleme sinyalini değiştirmek için bir yerine iki buton kullanılır. Butonlardan biri S1 ve ikincisi de S2 butonu olsun. S1 butonuna basıldığında çıkış '1' ise '0' durumuna geçer ve lojik '0' olarak kalır. S2 butonuna basıldığında çıkış '0' ise '1' durumuna geçer ve lojik '1' olarak kalır. Devrede herhangi bir butona basıldığında transistörlerden biri iletken diğeri yalıtkan durumdadır.

Çift kararlı multivibratölerde devrenin çıkışının lojik '1' ve lojik '0' olarak kalma sürelerini devredeki butona basan kullanıcı belirler.

Kısaca multivibratörler devrelerde işaret üretmek için kullanılan yapılardır, bu devreler flip flopların temelini oluşturmakla birlikte yukarıdaki şekildeki gibi veya lojik kapılarla da kurulabilirler.